MANTIĞIN TANIMI VE TÜMDENGELİMLE İLGİLİ SÖZLER

MANTIKTA MI KALACAĞIZ ?

Önermeden çıktık yola !... Önerme abimizden bir iyilik isteyelim şimdi . Mantık benim işim mi diyenlere bir hediyem olsun bu şarkı !...

Mantık , önermeleri içerecek kadar önemli midir ki acaba ? Bu kadar lafazan girişten sonra konuya başlamak … İşte bir mesele !!!

Mantık , Arapça ‘ daki “ nutk ( nutuk ) “ kelimesiyle ilgilidir . Bir de logos kelimesi var tabii ki … Nutk ; söylemek , konuşmak anlamındadır . Logos ise Yunanca bir kelimedir ve akıl yürütme anlamına gelir . Logos ile insanın aklı söz konusu edilir . Böylece mantık hem düşünme hem de konuşma üzerine olan bir bilim olarak belirtilebilir .

Peki nedir önerme ? Önerme bir fikir bildiren ifadedir . Örneğin “ Mustafa hasta durumdadır .” gibi bir ifade bir önermedir . Mantık da bu tür ifadelerle ilgilenir .

Tümdengelim nedir peki ? Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıktığı bir akıl yürütmedir . Öncül , ön önermelerdir . Sonuç ise bunlara bağlı bir önermedir . Örneğin “ Bütün insanlar ölümlüdür . “ , “ Pisagor insandır . “  o halde “ Pisagor ölümlüdür .” akıl yürütmesinde ilk ikisini öncül , diğerini sonuç olarak adlandırmak mümkündür  .

Tümdengelime geçerli bir örnek : “ Bütün kuşlar uçar . Serçe bir kuştur . O halde serçe uçar . “

Mantıkta öncüllerin doğru olması ve sonucun bunlardan zorunlu olarak çıkması gereklidir . Öncüllerin doğru olması bilim insanının işidir . Mantıkçı ise ikinci durumla ilgilenir .

Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıkmasına “ geçerlilik “ denir . Her geçerli akıl yürütme sonucun doğru olduğunu bildirmez . Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıktığı , geçerli tek akıl yürütme demin de dediğim gibi tümdengelimdir .

Geçersiz bir tümdengelim örneği : “ Bazı böcekler kanatlıdır . Bütün kuşlar kanatlıdır . O halde bazı kuşlar böcektir . “

Tümdengelime “ dedüktif “ akıl yürütme de denilir .

Mantık , doğru düşünme ve konuşma bilgisi olarak belirtilebilir .

Mantık , doğru ya da yanlış olabilen önermelerle ilgilenir . Önerme de zaten bir doğruluk ya da yanlışlık değeri taşıyan bir ifadedir .

İlkumut Yayınları sağolsun ! 20. sayfasındaydım en son . Güzel şeyler öğrenmişim , değil mi ?

29-Eki-09

E – postam : dussunce@yahoo.com

Yazan : Tarık Tümlü adlı bir düşünür …