Konu : Mantıkta kaplamsal tanım denilen bir kavram vardır . Öznenin herhangi bir tür tanımını yaparken yeni bir bilgi vermeyecek şekilde bir tanım yapılırsa , bunun adı mantıkta kaplamsal tanım olmaktadır . Buna totoloji de denilebilir . Örneğin “ A , A ‘ dır . “ şeklindeki bir tanım bu kalıba uyar . “ Su , sudur . “ , “ Hava , havadır . “ dersek bunu anlatmış olabiliriz .

MANTIĞIN İÇİNDEKİ KİŞİ

Mantık , kişilerin doğru düşünme yetenekleriyle alakalı bir konudur . Mantık olmadan düşünme kurallarına ulaşamayız . Mantık , insana ait zihni verileri kullanarak doğru düşünmeye dair bilgi ve sonuç ortaya koyan bir bilgi dalıdır .

Mantığın tanım yapma konusunda verdiği veriler şöyle söylenebilir :  Tanım , bildiri kipinden ifadelerdir . Bir yargı bildirirler . Bazen tanımlar , içerikleri itibariyle bize yeni bir bilgi vermeyebilirler .

“ Ahmet , Faruk değildir . “ demek bize bir bilgi verir . Çünkü ifadede aradaki fark anlatılıyor . Ancak kimi zaman ifadeler çok farklı şeyleri anlatmazlar . Zaten bilinen şeyler hakkında o şeyin anlamının tekrarıdır bu ifadeler . Mesela “ Ahmet , Ahmet ‘ tir . “ ya da “ Türkiye , Türkiye ‘ dir . “ ifadeleri bize yeni bir ifade sunmazlar . Aksine zaten bilinen bir kavramı tekrarı olarak önümüzde dururlar .

“ Kamyon , kamyondur . “ , “ Ilık hava , ılık havadır . “ gibi ifadelerde de aynı durum anlatılmaktadır .  

Tanımların içerisinde işte bu tür tanımlara “ kaplamsal tanım “ denilir . Bu tür tanımlar bizim o andaki bilgi verme isteğimizi yansıtırlar .

Tür tanımı , genel bir kavramın alt tabakasında bulunan başka bir kavrama dair özellik belirtmektir . Yani bu konuda olduğu gibi “ A , A ‘ dır . “ dersek bir kavramı başka bir nitelikle belirtmeye çalışmış olabiliriz . Ancak burada farklı bir bilgi verilmiyor . Nitelik aynı .

Bazen yaptığımız bir iyiliğin büyüğünün ve küçüğünün olmadığını anlatmak için “ İyilik , iyiliktir . “ deriz . Yani yapılan iş aynı durumu tekrar etmek demektir .

Kaplamsal tanım , mantık içerisinde bu şekilde tanımlanırken matematikte de geçen bir terim de bu kavram için kullanılabilir : Totoloji.

Benim görüşüm şudur : “ Mantığın kullanım alanları içerisinde felsefe geniş yer tutuyor . Felsefeyi yaparken nesnelliği veri olarak almak gerekiyor . Bilimin verilerini felsefe için bir temel olarak kullanmak en önemli konu olarak karşımızda duruyor . Bu gün itibariyle mantık , doğru düşünme ile ilgili kuralları oluşturan bir disiplindir . Mantığı kullanırken kendi yaşantımızı düzene sokmayı amaçlamaktayız . Mantık , bilime yardım eden bir bilgi dalıdır . Yaşamımızda yaşanan teknik gelişmelerin mantıkla çok sıkı bir ilgisi bulunuyor . Mantık her türlü bilimin anlayışına yardım eden bir teknik konudur . Bunu anlamak her bilim insanı için önemli bir konudur . “

20/10/09

E – postam : dussunce@yahoo.com

Yazan : Tarık Tümlü adlı bir deli .

Read More

MANTIĞIN TANIMI VE TÜMDENGELİMLE İLGİLİ SÖZLER

MANTIKTA MI KALACAĞIZ ?

Önermeden çıktık yola !... Önerme abimizden bir iyilik isteyelim şimdi . Mantık benim işim mi diyenlere bir hediyem olsun bu şarkı !...

Mantık , önermeleri içerecek kadar önemli midir ki acaba ? Bu kadar lafazan girişten sonra konuya başlamak … İşte bir mesele !!!

Mantık , Arapça ‘ daki “ nutk ( nutuk ) “ kelimesiyle ilgilidir . Bir de logos kelimesi var tabii ki … Nutk ; söylemek , konuşmak anlamındadır . Logos ise Yunanca bir kelimedir ve akıl yürütme anlamına gelir . Logos ile insanın aklı söz konusu edilir . Böylece mantık hem düşünme hem de konuşma üzerine olan bir bilim olarak belirtilebilir .

Peki nedir önerme ? Önerme bir fikir bildiren ifadedir . Örneğin “ Mustafa hasta durumdadır .” gibi bir ifade bir önermedir . Mantık da bu tür ifadelerle ilgilenir .

Tümdengelim nedir peki ? Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıktığı bir akıl yürütmedir . Öncül , ön önermelerdir . Sonuç ise bunlara bağlı bir önermedir . Örneğin “ Bütün insanlar ölümlüdür . “ , “ Pisagor insandır . “  o halde “ Pisagor ölümlüdür .” akıl yürütmesinde ilk ikisini öncül , diğerini sonuç olarak adlandırmak mümkündür  .

Tümdengelime geçerli bir örnek : “ Bütün kuşlar uçar . Serçe bir kuştur . O halde serçe uçar . “

Mantıkta öncüllerin doğru olması ve sonucun bunlardan zorunlu olarak çıkması gereklidir . Öncüllerin doğru olması bilim insanının işidir . Mantıkçı ise ikinci durumla ilgilenir .

Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıkmasına “ geçerlilik “ denir . Her geçerli akıl yürütme sonucun doğru olduğunu bildirmez . Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıktığı , geçerli tek akıl yürütme demin de dediğim gibi tümdengelimdir .

Geçersiz bir tümdengelim örneği : “ Bazı böcekler kanatlıdır . Bütün kuşlar kanatlıdır . O halde bazı kuşlar böcektir . “

Tümdengelime “ dedüktif “ akıl yürütme de denilir .

Mantık , doğru düşünme ve konuşma bilgisi olarak belirtilebilir .

Mantık , doğru ya da yanlış olabilen önermelerle ilgilenir . Önerme de zaten bir doğruluk ya da yanlışlık değeri taşıyan bir ifadedir .

İlkumut Yayınları sağolsun ! 20. sayfasındaydım en son . Güzel şeyler öğrenmişim , değil mi ?

29-Eki-09

E – postam : dussunce@yahoo.com

Yazan : Tarık Tümlü adlı bir düşünür …

Read More