Konu : Terleme – kohezyon teorisi , bitkilerde su yükselişini açıklayan bir teoridir . Bitkilerde su , üç olay ile yükselir . Kök basıncı , kılcallık olayı ve terleme – kohezyon teorisi bu durumu açıklayan üç tane olgudur .

TERLEDİM !!!

Ceddim baba , ceddim dede …

Hımmm !... Anlamsız bir başlangıç …

Bitki olmak isterdim şu hayatta .

Ne demek bu şimdi …

Terlemek bitkiler için bir kader mi ?

Bitkilerde su , yükselen bir yapı gösterir . 100 metrelik ağaçlarda su nasıl yükselmektedir ? İşte bu soruyla ilgili olarak terleme – kohezyon teorisi ortaya atılmıştır . Terleme , bitkilerin yapraklarında olan bir şeydir . Yapraklardaki stomalardan bitki için fazla olan su terleme yoluyla atılır . Stoma , gözenek demektir . Dolaşım sistemi bitkilerde taşıma sistemi adını alır . Stomalar , bitkinin gaz alışverişini yaptığı boşluklardır . Aynı zamanda su kaybının olması için de stomalar iş görmektedir .

Terleme – kohezyon teorisi , yapraklardan su kaybı olunca azalan suyun bitkinin köklerinden gelen suyu çektiğini ve bu şekilde gövde boyunca suyun yükseldiğini ortaya koyar . Yapraklarda damarlar bulunur . Bu damarlar , yapraklara terleme yani fazla suyun atılması için suyu taşırlar . Köklerden alınan su , aynı zamanda inorganik maddeleri de beraberinde getirir . Bu maddeler arasında mineraller de bulunmaktadır .

Kök basıncı , köklerin bitkilerde suyu emmesidir . Bu emme bir basınç ile oluşmaktadır . Kılcallık olayı ise odun çeperinin suyu çekmesi ile ilgili bir olaydır . Esas olarak terleme – kohezyon kuvveti suyu yükselten unsurdur . Kılcallık olayı daha az etkilidir bu konuda . Kök basıncı da bu konuda etkisini göstermektedir .

Tabii ki stomalardan su kaybının olması aynı zamanda suyun bitkideki durumuyla da ilgilidir . Yani su bitkilerinde su kaybı en çokken sıcak iklim ve çöl bitkilerinde su kaybı en azdır .

Sadece stoma işin içerisinde değildir . Kovucuk ya da lentisel denilen açıklıklar da su kaybıyla ilgilidir .

Bitkiler , damarlı bitkiler – damarsız bitkiler , çok yıllık bitkiler gibi ayrımlara da uğrarlar . Damarlı bitkilerde yapraklar vardır . Yaprak ayasının genişliği suyun kaybına bağlıdır . Su bitkilerinde örneğin nilüfer bitkisinde yapraklar son derece geniş bulunmaktadır .

Kılcallık olayında suyun çekilmesini sağlayan kuvvete adezyon kuvveti denilir .

Bitkilerin çok yıllık – tek yıllık olması onların ömürlerinin uzunluğunu ve yaşayışlarının şeklini belirtir .

27.04.2009 07:59

E – postam : dussunce@yahoo.com

Yazan : Tarık Tümlü adlı bir biyolojist