BUZULLAR

Kutup bölgeleri ile yüksek dağların üst kısımlarında 

bütün yıl 

hiç erimeden kalan karlara 


 toktağan kar (daimi) denir. Enlemin etkisiyle toktağan 

kar 

sınırı Ekvatordan Kutuplara doğru

 azalır.


Bugün dünyanın yaklaşık %10 ‘u (15 milyon km² si) 

buzullarla kaplıdır. Buzulların etki alanı

 daha çok kutuplara yakın yerlerdir. 

BUZUL ÇEŞİTLERİ

Sirk Buzulu :Yüksek dağlık alanlardaki küçük 

çukurlukları 

dolduran buzullardır. Yurdumuzda 

bazı yüksek dağlık bölgelerde vardır. 

Ör: Cilo (Buzul Dağı) Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan , 

Kaçkar, 

Erciyes, Uludağ, Beydağları, 

Geyik Dağları, Bolkar , Binboğa dağları gibi. 

Vadi Buzulu: Buzul aşındırması ile oluşan vadilerin içini 

dolduran buzullardır. Ör: Cilo 

dağında olduğu gibi. 

Takke Buzulu: Volkan dağlarının üst kısmında oluşan 

buzullardır. Ör: Ağrı dağında olduğu 

gibi 

Örtü Buzulu: Kutup bölgelerinde görülür. Antartika ve 

Grönland’da olduğu gibi. Kutup 

bölgelerinde denizde yüzen buz dağlarına Aysberg 

denir. 

BUZUL AŞINDIRMASINDA ETKİLİ FAKTÖRLER 

• Buzulun kalınlığına: Kalınlık fazla ise aşındırma oyma 

şeklinde , az ise törpüleme şeklinde 

olur. 

• Yatak Eğimine: Yatak eğimi fazla ise aşındırma 

törpüleme 

şeklinde az ise oyma 

şeklindedir. 

• Kayaların özelliğine zemin sert kayalardan oluşmuş 

ise 

aşındırma törpüleme şeklinde , 

yumuşak ise oyma şeklinde olur. 

BUZUL AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

BUZUL VADİSİ

Buzul aşındırması sonucu oluşan “U” şeklindeki 

vadilerdir. 

Akarsu vadilerine göre boyları 

kısadır ve sürekli iniş göstermezler (inişli –çıkışlıdır) 



HÖRGÜÇ KAYA

Farklı aşınma sonucu oluşan ve genellikle deve 

hörgücüne 

benzeyen kayalardır. 



SİRK (BUZ YALAĞI)

Dağların üst kısmında aşındırma ile oluşan küçük 

çukurluklardır. 

MOREN

Buzulların aşındırarak taşıdığı kum , çakıl gibi 

maddelere moren denir.


DRUMLİN

Buzul biriktirmesi ile oluşan alçak tepelere(ters kaşık 

şeklinde) denir. 

SANDER DÜZLÜĞÜ

Buzulların eridiği yerde ortaya çıkan akarsuların 

taşıdığı 

malzemeleri biriktirmesi ile oluşan 

düzlüklerdir. 

Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en az 

etkili 

olan dış kuvvet buzullardır. 

Buzulların en etkili olduğu bölgemiz Doğu Anadolu 

Bölgesi'dir. Sebebi; yükseltisinin fazla 

olmasıdır.Ayrıca Doğu Karadeniz Bölümünde Kaçkar 

Dağı, İç Anadolu Bölgesi'nde Erciyes 

Dağı, Akdeniz Bölgesi'nde Toroslar ve Marmara 

Bölgesi'nde 

Uludağ'da etkilidir. 

Buzullar

Kutup bölgeleri ile yüksek dağların üst kısımlarında 

bütün yıl 

hiç erimeden kalan karlara 

Toktağan kar (daimi) denir. Enlemin etkisiyle toktağan 

kar 

sınırı Ekvatordan Kutuplara doğru 

azalır. 

Bugün dünyanın yaklaşık %10 ‘u (15 milyon km2’si) 

buzullarla 

kaplıdır. Buzulların etki alanı 

daha çok kutuplara yakın yerlerdir. 



1) Sirk Buzulu: Yüksek dağlık alanlardaki küçük 

çukurlukları

 dolduran buzullardır. 

Yurdumuzda bazı yüksek dağlık bölgelerde vardır. Ör: 

Cilo. 

Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan , 

Kaçkar, Erciyes, Beydağları, Geyik Dağları, Bolkar, 

Binboğa 

dağları gibi.

2) Vadi Buzulu: Buzul aşındırması ile oluşan vadilerin 

içini 

dolduran buzullardır. Ör: Cilo 

dağında olduğu gibi.

3) Örtü Buzulu: Kutup bölgelerinde görülür. Antartika 

ve 

Grönland’da olduğu gibi. Kutup 

bölgelerinde denizde yüzen buz dağlarına Aysberg denir.

4) Takke Buzulu: volkan dağlarının üst kısmında oluşan 

buzullardır. Ör: Ağrı dağında 

olduğu gibi.



1) Buzulun kalınlığına: Kalınlık fazla ise aşındırma oyma 

şeklinde , az ise törpüleme şeklinde 

olur.

2) Yatak Eğimine: Yatak eğimi fazla ise aşındırma törpüleme 

şeklinde , az ise oyma 

şeklindedir.

3) Kayaların Özelliğine: Zemin sert kayalardan oluşmuş ise 

aşındırma törpüleme şeklinde , 

yumuşak ise oyma şeklinde olur.

Buzul Aşınım Şekilleri

1) Buzul Vadisi: Buzul aşındırması sonucu oluşan "U" şeklindeki vadilerdir. Akarsu vadilerine 

göre boyları kısadır ve sürekli iniş göstermezler (inişli –çıkışlıdır)

2) Hörgüç Kaya: Farklı aşınma sonucu oluşan ve deve hörgücüne benzeyen kayalardır.

3) Sirk (buz yalağı) çukurluğu: Dağların üst kısmında aşındırma ile oluşan küçük 

çukurlukladır.

Buzul Biriktirme Şekilleri

1) Moren setti: Buzulların aşındırarak taşıdığı kum çakıl gibi maddelere moren denir. Bunları 

eridiği yerde biriktirmesi ile oluşan sette denir.

2) Drumlin: Buzul biriktirmesi ile oluşan alçak tepelere denir.

3) Sander Ovası: Buzulların eridiği yerde ortaya çıkan akarsuların taşıdığı malzemeleri 

biriktirmesi ile oluşan düzlüklerdir.

*** Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en az etkili olan dış kuvvet buzullardır.