GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE DOĞAL KAYNAKLAR VE DOĞAL KAYNAKLARIN ÖNEMİ NASIL ARTMIŞTIR? LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE DOĞAL KAYNAKLAR VE DOĞAL KAYNAKLARIN ÖNEMİ NASIL ARTMIŞTIR? LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
1.Taşlar: Paleolitik Çağda hayvanları avlamak ve tehlikelerden korunmak için
kesici yapımında sileks (çakmak taşı) ve obsidyen (volkan camı)
kullanılmış,böylece ilk madencilik ve ilk taş işçiliği ortaya çıkmıştır. İlk
yerleşmelerin kurulmasında su, çakmak taşı ve volkan camı gibi kaynakların
varlığı etkili olmuştur.
Neolitik Çağda çakmak taşı ve obsidyenin ticareti yapılmıştır. Bugün de taş
ticareti , süs taşları (elmas, yakut, zümrüt, lüle taşı, Oltu taşı vb.) ve yapı
taşları (mermer, granit vb.) gibi değişik kategorilerde sürdürülmektedir.
2.Metalik Madenler:Neolitik Çağda ,hematit boya malzemesi olarak
kullanılmıştır.İnsan önceleri doğadaki saf bakıra döverek işlemeye çalışmıştır.
Sonra bakırın ısıtıldığında daha kolay işlendiğini ve plastik özelliği
kazandığını gözlemlemiştir. Kalkolitik Çağda insanlar madenleri işlemek için
ısıdan yararlanmış ve bu adım günümüzdeki demir-çelik fabrikalarının temelini
oluşturmuştur.Önce gümüş ve kurşun daha sonra da altın yavaş yavaş tarihteki
yerini almıştır.
Bakır-kalay alaşımı olan tuncun bulunmasıyla Tunç Çağı (MÖ 3000-1200)
başlamıştır. Artık maden, galeriler açılarak yer altından çıkarılmıştır.
Demir Çağında (MÖ 1200-550) diğer metalik madenlerden daha az işlenmiş olmasına
rağmen demir, bu çağa adını vermiştir.
Metalik madenlerin el emeği ile işlenmesiyle bazı araç ve gereçler (demir saban,
atlı araba, tekerlek çemberi, bıçak, balta vb.) yapılmaya başlanmıştır.
3.Topraklar:Toprağın önemi Neolitik Çağdan günümüze kadar önemi giderek
artmıştır.Neolitik Çağda insan bitkilerin tarımını yapmıştır. Böylece Neolitik
Çağda tarım toprakları değer kazanmış, tarımla birlikte suyun önemi de
artmıştır.
Neolitik Çağda hayvanlar da evcilleştirilmesiyle birlikte çayır ve otlaklar da
önemli doğal kaynaklar durumuna gelmiştir. Tarımla beraber yerleşik hayata geçen
nüfus sayısı artmış ve artan nüfusun ihtiyacını karşılamak için doğal kaynaklar
ekonomik değer kazanmıştır.
Bu çağda insan,tarımsal ve hayvansal ürünleri, çevresindeki ham maddeleri
işleyerek günlük hayatında kullanmıştır. Yiyecek için kap yapımında önce taşlar
oyularak kullanılmış sonra kilin pişirilmesiyle çömlek keşfedilmiştir. Çömlek
üretimiyle kilin önemi artmıştır. Çömlek bu dönemin endüstri ürünüdür.
Maden Çağında sabanın icadı ile toprağın önemi bir kat daha artmıştır.
Sanayi Çağında önce pulluğun sonra traktörün icadı, toprağın önemi bir kat daha
artmıştır.Tarımda makinalaşma ile orman alanları ve meralar, tarım alanı olarak
açılmış ve kullanılmıştır.
4.Ormanlar:Paleolitik Çağda avcılık ve toplayıcılık yapan insan, çevredeki bitki
ve hayvan alanlarının zengin olduğu ormanları yaşam alanı olarak kullanmıştır.
Neolitik Çağda ısınmak, yemek pişirmek, kil fırınları için enerji üretmek ve
suda yüzen kütük ağaçlarıyla yolculuk yapmak için ormanlardan yararlanılmıştır.
Maden Çağından Sanayi Çağına kadar ormanlar maden ergitmede kullanılmıştır.
Fenikeliler ormanlardan gemiler yapmış ve denizlere açılmışlardır. Böylece
ormanların doğal kaynak olarak önemi artmıştır.
Johann Gutenberg'in matbaayı icat etmesiyle kitaplar yaygınlaşmaya başlamış,
böylece bilginin saklanması ve bilgi iletişimi için kâğıt önem kazanmıştır.
Ormanlar geçmişte olduğu gibi günümüzde de ısıtma, gemi yapımı, yemek pişirme,
mobilya yapımı, kağıt üretimi, demir yolları gibi pek çok alanda kullanılmaya
devam edilmektedir.
5.Su ve Rüzgâr: Orta Çağa kadar sulardan; sulama, kullanma suyu ve ulaşımda
yararlanılmıştır. Orta Çağda, su ve rüzgâr, değirmenlerin kanatlarını ve bu
kanatlara bağlı çarkları döndürmüştür. Böylece insanlar akarsulardan ve
rüzgârlardan enerji elde etmişlerdir. Bu enerjileri, doğrama, kâğıt
fabrikalarında ve tabakhanelerde kullanılmışlardır.Su değirmenleri, fabrikaları
harekete geçiren güç olmuş ve akarsuların önemi artmıştır.
Günümüzde rüzgârdan elektrik enerjisi üretiminde yararlanılmaktadır.
Dinamo kullanılarak elektirik üretilmesiyle su gücü giderek önem kazanmıştır. Su
gücü bakımından zengin bölgeler, sanayinin yoğunlaştığı alanlar durumuna
gelmiştir. Sonraları dalga ve gelgitin gücünden de elektirik enerjisi üretilmesi
yoluna gidilmiştir.
İnsanların beslenmesinde su ürünleri önemli rol oynamaktadır.Su ve su
ürünlerinin önemi giderek artmaktadır.
1956 'da Güneş enerjisinden elektrik üretimine başlanmıştır.
6.Kömür:Orta Çağ başlarında İngiltere'de kömür; evlerin ısıtılmasında, 1620
yıllarında ise demiri ergitmede kullanılmıştır. 1754 yılında Abraham Derby,
yüksek fırını icat etmiş, 1856 da Bessemer bu fırını geliştirmiştir. Ardından
taş kömürü demir-çelik sanayisi için vazgeçilmez bir enerji kaynağı olmuştur.
XVIII. yüzyılda buhar makinesinin icadı ve sanayide kullanılması ile kömür
enerji kaynağı olarak önem kazanmıştır. Buhar makineleri ilk olarak kâğıt
fabrikalarında kısa bir süre sonra ise trenlerde ve sonraki uygulamalarda kömür,
deniz ulaşımında kullanılmış, bu gemiler ile yük ve yolcu taşımacılığı
yapılmıştır. Böylece deniz ve okyanuslardan daha çok yararlanılmıştır.
7.Petrol:Yakın geçmişte önem kazanan doğal kaynaklar: petrol ve doğal gazdır.
Petrol MÖ 3200'de Mezopotamya'da asfalt ve harç, MÖ 1700'de Çin'de ısıtma aracı,
1815'te Çekoslovakya-Prag'da cadde aydınlatmasında kullanılmıştır. Alman
mühendisleri Daimler'in patlamalı motorları ve Diesel'in içten yanmalı motorları
icat etmesinden sonra petrol önem kazanmıştır.Buna ek olarak gelişen petrokimya
endüstrisi petrolün önemini daha da arttırmıştır.Çağdaş endüstri buhar makinesi
ve buhar gücüne bağımlı olmaktan kurtulmuştur. Yine termik güç santrallerinin
sadece kömüre bağımlı kalmasını önlemiş ve petrol ile doğal gaz, elektrik
enerjisi elde etmede büyük rol oynamıştır.
8. Turizm:Turizm, ll. Dünya Savaşı sonrası ülkelere döviz sağlayan önemli bir
sektör durumuna gelmiştir. Sanayileşme hareketine bağlı olarak, bireylerin,
ekonomik gelirinin artması ve sahip olunan tatil haklarına bağlı olarak turizm
gelişmiştir. Bugün dağ, göl, plaj, mağara, çağlayan gibi ilgi çeken oluşumlar
turizmde doğal kaynak olarak kullanılmaktadır.