İktisatçıları Dinlemek Lazım

İKTİSADİ kriz dönemlerinde öncelikle iktisatçıları ve işadamlarını dinlemek, okumak lazım; zira siyasi saiklerle değil iktisadi rasyonalizmle konuşurlar.

Kafa yapıları ve işleri bunu gerektirir.

İktisadi gidişatı öğrenmek için benim okuduğum yazarlardan biri rahmetli Güngör Uras’tı.ÖĞRENMEDEN, okumadan bilmek gibi üstün bir yeteneğimiz var! Hele siyasetle ilgili bir konuysa bilmediğimiz şey yoktur.

Hukuk, ekonomi, tarih gibi belli bir düzeyde bilgi ve en azından terimleri bilmeyi gerektiren konularda da esip gürlüyoruz.

Okumadan, öğrenmeden kimsenin aklına gelmeyen komplo teorilerini keşfediyoruz. Bilim insanlarının akıl erdiremedikleri çözümleri ideolojik sloganlar halinde coşkuyla savunuruz.

Her kademede okullaşma düzeyimiz eski yıllara göre çok geliştiği halde hâlâ yeterince okumuyoruz.

Bu bizim eski, köklü hastalığımızdır.

Namık Kemal bu hastalıktan ne kadar dertliydi, bir bilseniz.

NAMIK KEMAL YAZMIŞTI

Yüz elli yıl önce Namık Kemal, 29 Aralık 1872 günkü Hadîka gazetesindeki yazısına “Biz Hiç mi Okumayaca

Ta 1980’lerin sonuna doğru Kemal ve Nazlı Ilıcakların yalısındaki sohbetlerde tanışmıştım. Çok sıcak, güler yüzlü, pozitif duygulu bir iktisatçıydı.

Her bilim dalı gibi özel terimler ve yüksek seviye gerektiren iktisat bilimini “Ayşe Teyze, Ali Rıza Bey Amca” sembolleriyle sadeleştirerek anlatmayı başaran bir iktisat profesörüydü.

GÜNGÖR URAS YAZMIŞTI

Arşivime aldığım yazılarına baktım: 3 Nisan 2018 günü Dünya gazetesinde çıkan yazısını “çok önemli” diye işaretlemişim. “İthalat artıyor, 2018’in dış açık sorunu büyük olacak” başlıklı yazıyı siz de internette okuyabilirsiniz.

Merhum Uras Mart 2017’den Mart 2018’e ithalat ve ihracat rakamlarını veriyor, “Ekonomi büyürken dış ticaret açığımız 56 milyar dolardan 76 milyar dolara yükseldi” diye yazıyordu. İhracatımızın ithalatımızı karşılama oranının da yüzde 76’dan yüzde 72.8’e gerilediğine dikkat çekiyordu.

Niye böyle olmuştu?

Güngör Hoca “Artan dış ticaret açığının ve cari açığın nedeni tüketim harcamalarımız, inşaat harcamalarımız” diye yazıyor, ayrıntıları anlatıyordu.

Endişelendiğim için “çok önemli” diye işaretlemiştim okuduğumda.

Merhum Uras’ın bu satırları yazdığı 3 Nisan günü dolar 3.96 liraymış; şimdi 6 lira...

Hoca’nın ifadesiyle “dış açık sorununun büyük olması” doları patlatmış; kabadayı Trump da ver papazı diyerek bunu körüklemişti.

BÖYLE BİR BEYİN

Güngör Uras Milliyet’teki yazısında da Trump’ın vergi indirimleri yaptığını, Amerikan ekonomisinin iyi gittiğini anlatıyor; fakat bunun sağlıklı bir büyüme olmadığını belirterek yazısını şu paragrafla noktalıyordu:

“Eski FED Başkanı Ben Bernanke durumu şöyle değerlendirdi: ‘Vergi indiriminin teşvik edici faydası 2018 ve 2019’da ekonomiyi etkileyecek ama 2020’de ekonomi uçurumdan aşağı gitme tehlikesi içine girebilir.” (Milliyet, 8 Ağustos)

Görüyorsunuz, ekonomiyi iyi izlemek için kendi içimize, hatta kendi rakamlarımıza bakmak yetmez; Amerikan Merkez Bankası’nın eski başkanı Bernanke’yi izleyecek kadar küresel ekonomiyi mercek altında tutmak lazım.

Uras gelişmeleri böylesine geniş bir açıdan günü gününe izlerken ve yazarken 85 yaşındaydı.

Şimdi böyle müstesna bir beyni toprağa vereceğiz!

Allah’tan rahmet diliyorum. Eşi Nuran Hanım’a ve çocukluğunu bildiğim hukukçu kızı Elif’e ve bütün dostlarına başsağlığı diliyorum.

‘OBJEKTİF BİLGİ’

Bütün iktisat tarihi gösteriyor ki iktisadi büyüme politikaları üzerinde objektif bilgiye dayalı “denetim ve denge” olmazsa iktisadi krizler daha sık ve derin olabiliyor.

İşte merkez bankalarının bağımsızlığı ve son otuz yılda dünyada gelişen bağımsız “düzenleme ve denetleme” kurumları bu ihtiyaçtan doğuyor: siyaset ülkeyi yönetirken siyasi saiklerin dışında uzmanlık bilgileriyle ve uzun vadeli analizlerle “düzenleme ve denetleme”yapabilecek bağımsız kurumlar...

Toplumlarda “objektif bilgi”nin coşkulu önyargıların üstesinden gelebilmesi için uzmanları, bilim adamlarını, çeşitli alanlardaki tecrübe ve başarı sahiplerini, düşünürleri, yazarları okumalıyız, dinlemeliyiz.

Değerli okurlarımın Kurban Bayramını tebrik ediyor, sağlık ve mutluluklar diliyorum.