Hızlı ve kolay bir şekilde sende web site sahibi olmak istiyorsan tek yapman gereken sitenin aşağısında bulunan iletişim formu üzerinden gerekli bilgileri girmen. Hepsi bu kadar.
Sende web sitemize reklam vermek veya ilan vermek istiyorsan. Tek yapman gereken sitenin en altında bulunan yere iletişim bilgilerini girmen yeterli olacaktır. Ekip arkadaşlarımız siziznle iletişime gececektir.
Sende kalemine güveniyorsan web sitemizde bir şeyler paylaşmak yazmak istiyorsan siteinin en aşağısında bulunan iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime gecebilirisni
Kaynakçada Hangi Bilgiler Yer Alır?
Yazar adı ve yararlanılan eserin adı mutlaka bulunmalıdır. Kullanılan eserlerin basım tarihleri ve yayın evleri de yazılmalıdır. Ayrıca belirli bir sayfa aralığından alıntılar yapıldıysa bu sayfa numaraları belirtilir.
Kaynakçada eser sıralaması yazarın soyadına göredir. A harfinden başlayarak Z harfine doğru sıralama yapılır. Yazarların isimlerinin ilk harfi ve soyadlarının bütünü kullanılır. Aynı harf ile başlayan
soyadları varsa ikinci harfler esas alınır. İkinci harflerde de aynı olma durumu varsa üçüncü harfler dikkate alınır. Kaynakçada yer verilen eserlerde ilk satır sağa dayalı olarak yazılır. İkinci satır üç veya dört harf olacak şekilde girintili yazılır.Kaynakların toplamının çok uzun olduğu durumlarda kaynaklar sınıflandırılarak sıralanır. Böyle durumlarda sınıflandırma kategorilerinin sırası aşağıdaki gibi olmalıdır.
Araştırmacıların veri toplama teknikleri dahilinde kullandıkları pek çok farklı kaynak türü bulunmaktadır. Kullanılan bu kaynaklar ise kaynakça bölümünde belirtilmelidir. Farklı kaynak türlerinin kaynakçada nasıl yazılması gerektiğini bu bölümde açıklayacağız.
Dönemli Olmayan Basılı Kaynaklar: Kitap, kurum raporları, kitapçıklar ve radyo, televizyon, film gibi görsel işitsel kaynaklar dönemli olmayan kaynaklar olarak kabul görmektedir.
Genel kullanım olarak yazım şekli: Yazar, Eser (Basım Yılı). Eser başlığı: Eser alt başlığı. Basım Yeri: Yayıncı
Eğer bir derleme kitapta başka bir yazar tarafından yazılan bir bölüm kaynakçada kullanılacaksa, hangi sayfalar arasının kullanıldığı belirtilmelidir. Ayrıca kullanılan bölümün derlemenin hangi bölümünde olduğunu belirtmek için “içinde” ifadesi kullanılır.
Kullanım şekli: Yazar adı (Basım Yılı). “Derleme Kitap İsmi” Kullanılan bölümün başlığı içinde. Bölümü yazan yazar adı (der.). Basım yeri: Yayınevi, sayfa aralığı.
Kurumların yayınladığı raporlar için kullanım şekli: Kurum adı (Basım Yılı). Rapor adı, (rapor numarası) Şehir: Yayınevi
Çeviri Kitap Kullanımı: Çeviri kitaplarda farklı olarak çevirenin ismi de kaynakça bölümünde yer almalıdır. Diğer kurallar aynı şekilde uygulanmaktadır.
Kullanım şekli: Yazar adı (Basım Yılı). Kitap adı. Çevirmen Adı (Çev.). Basım yeri: Yayınevi
Görsel İşitsel Kaynaklar: Bu kaynaklar çok çeşitli olmaları nedeniyle araştırmacılara zorluk çıkartabilmektedir. Genellikle radyo, televizyon, sinema filmleri ve belgesel gibi türler için aşağıdaki yazım şekli kullanılmaktadır.
Genel kullanım şekli: Yapımcı adı (Yapımcı) ve yönetmen adı (Yönetmen). (Yayın yılı) Eser adı [Eser türü]. Yapım ülkesi: Yapım şirketi
Dönemli Yayınlanan Basılı Kaynaklar: Dönemli olarak yayınlanan dergi ve gazetelerdeki makalelerden faydalanıldığı durumlarda yılın yanında yayımlandığı gün ve ay da belirtilmelidir.
Genel kullanım şekli: Yazar adı (yıl. gün ve ay). “Makalenin yayınlandığı başlık adı.” Derginin veya gazetenin adı, cilt numaraları, sayfa numaraları
Dergi ve gazetelerde imzalı olan makaleler yukarıdaki kullanım şekli ile belirtilir. Fakat haberlerin kullanıldığı durumlarda, haberi yazan veya haber için söyleşi yapan kişilerin de önemi olabilir. Öneri olarak bu kişilerin de kaynakçaya eklenmesi faydalı olacaktır.
X X
KAYNAKÇA:
1) Bekir Murat TEKİN, Doğal Afetlerde Uydu Ggörüntülerinin Kullanımı ve International Charter "Space and Major Disasters - http://www.academia.edu/6066586/DO%C4%9EAL_AFETLERDE_UYDU_G%C3%96R%C3%9CNT%C3%9CLER%C4%B0N%C4%B0N_KULLANIMI_VE_INTERNATIONAL_CHARTER_SPACE_AND_MAJOR_DISASTERS_
2) Afet İsleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Web Sayfası: www.deprem.gov.tr/lab_htm/yayıinlarfrtr.htm
3) International Charter " Space and Major Disasters " Web Sayfası: http://www.disasterscharter.org/
4) Kuterdem, N. K., Nurlu, M., 2005. 2005 Yılı Karlıova (Bingöl KD’su) Depremleri, Afet İşleri Genel Müdürlüğü
5) Deprem Araştırma Dairesi, Ankara
6) Ali Demirci, Mehmet Karakuyu , ”Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Rolü / The Role of Geographic Information Technologies on Disaster Management”, Cilt 9, Sayı 12 (2004): Doğu Coğrafya Dergisi Coğrafi Bilgi Sistemi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Coğrafi_bilgi_sistemi (19.03.2016)
7) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Belgeleri
8) TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Cografi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim – 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon
9) TÜBİTAK UZAY Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, ODTÜ Yerleşkesi, 06531, Ankara
SONUÇ
Seller
Amerikan Federal Acil Durum Yönetim Merkezine göre seller, dünyada bütün doğal felaketler arasında ikinci sırada yer almaktadır. Sellerin boyutunun ve kapsamının önceden tahmin edilebilmesinde, uydu görüntüleme aşağıdaki şekilde faydalı olabilmektedir:
· Hidrolojik modellerin oluşturulabilmesi için detaylı haritalamanın oluşturulması.
· Afet bölgesinde büyük ölçekli bir görüntünün oluşturularak, en büyük riske maruz kalan bölgelerin ve en acil yardım ulaştırılması gerekli bölgelerin belirlenmesi.
Uydu görüntülerinden, yağmur taşıyan bulutlar gözlemlenerek, sel tahminlerinin yapılabilmesi mümkündür. Bulut görüntüleri, uydu ile alındıktan sonra görüntü işleme teknikleri kullanılarak ne kadar hızlı ve hangi miktarda yağmur yağacağı tahmin edilebilir.
Potansiyel toprak kayması riskine sahip olan bir bölge genellikle daha önceki kaymaların belli izlerini taşır.10 metrelik bir çözünürlük, toprak kayması riskine sahip bölgelerin belirlenebilmesi için
yeterli bir çözünürlüktür. Ancak, uzaktan algılama ile elde edilen görüntülerin toprak kayması riski açısından yorumlanabilmesi için uzman analizi ve tecrübe önemlidir.Kasırgalar
Kasırgalar, dünyanın çeşitli bölgelerindeki tropikal siklonlarda meydana gelen büyük ölçekli alçak basınç sistemleridir. Bu oluşumlar, uzaktan algılama sistemleri ile uydulardan takip edilebilir ve gerekli
tedbirler, kasırga bölgeye ulaşmadan önce alınabilir. Aşağıdaki şekilde 2005 yılında Amerika’da meydana gelen Katrina kasırgasına ilişkin uydu görüntüsü verilmiştir. Kasırga oluşumu, bulut yoğunluğundan ve şeklinden çok rahatlıkla anlaşılmaktadır.Tsunamiler
Tsunamiler, büyük ölçekli deniz tabanı hareketlerinin (depremler, volkanik patlamalar ve toprak kaymaları vs. kaynaklı) sebep olduğu sismik deniz dalgalarıdır. Bu deniz dalgaları, saatte 900 km’ye varan bir hızla ilerleyebilmektedirler. Kıyıya vardığında 25 m yüksekliğe kadar ulaşabilmektedir. Uydu görüntüleri veya hava fotoğrafları, özellikle coğrafi bilgi sistemleriyle birleştirildiklerinde acil durum açısından, yapı zararlarını, ulaşım ve haberleşme hasarlarını da içerecek şekilde kritik bilgiler sunabilirler. Aşağıdaki şekilde Japonya’nın doğusunda bulunan bir bölgede tsunami öncesi ve sonrası çekilen görüntüler verilmiştir.
Volkanik Patlamalar
Dünya üzerinde 500 civarında yanardağ bulunmaktadır. Bunlardan yaklaşık 100 tanesi neredeyse her yıl aktif hâle gelmektedir. Yanardağlardaki beklenmeyen aktivasyon, bölgede yaşayan binlerce hayatı tehdit edeceğinden yanardağ gözlemi oldukça önemlidir. Uzaktan algılama, çok önemli bilgilerin, bölgeye
gitmeden toplanmasına imkân sağlayacağından oldukça önemlidir. Isıl kızılötesi görüntüleme, volkanik ısıyı yakalayabilmektedir. Yanardağ civarındaki jeotermal ısıl hareketlilik, ısıl aktivitenin dolayısıyla volkanik bir hareketlenmenin habercisi olabilir. Sönmüş olarak düşünülen birçok yanardağ, sürekli gözlem yapılması durumunda aktif hâle gelmeden önce yeniden sınıflandırılabilir ve gerekli tedbirler önceden alınabilir. Aşağıdaki şekilde Hint Okyanusu’ndaki Reunion adasında bulunan Piton de la Fournaise yanardağının 2015’teki lav püskürtmesine ilişkin uydu görüntüleri yer almaktadır.Depremler
Türkiye’den bir örnek vermek gerekirse “1 Ekim 1995 Dinar Depremi’ni örnek verebiliriz. 1 Ekim 1995 günü yerel saat ile 17.57’de Dinarda meydana gelen ve büyük hasara neden olan 5,9 büyüklüğünde depremde yapılan çalışmalar ağırlıklı olarak uydu görüntüleri üzerinde afet sonrası depreme neden olan jeolojik olayların ortaya konmasını, CBS için veri tabanı hazırlama ve mevcut veri tabanlarının doğruluğunun incelenmesini amaçlamıştır. Uydu görüntüsü üzerinde de öncelikle depreme neden olan fay hatları, yerleşim merkezleri, kütlesel hareketler saptanmış bölgeye ait 3 boyutlu görüntüler elde edilmiş sonra arazide yapılan çalışmalar sonucunda bunların yer gerçeklikleri belirlenmiştir.
a. Meteoroloji Uydularında Kullanılan Algılayıcılar
Meteoroloji uydularının en önemli faydalarından biri, yer gözlem istasyonları kurulamadığı için verilerin toplanamadığı okyanus, çöl, dağlık alanlar, kutup bölgeleri gibi çok geniş alanlardan meteorolojik bilgilerin elde edilebilmesidir.
Bulutluluk, ozon miktarı ve derişimi, buzul alanlarının, atmosferik sıcaklık ve nem profillerinin, yağış miktarının tespiti, kara ve deniz yüzeyi sıcaklıklarının belirlenmesi pasif algılama ile okyanus dalga boyu, dalga yüksekliği, deniz yüzeyi rüzgâr hızı ve yönünün tespiti aktif algılama ile yapılmaktadır.
a. Termal Bant
Termal bant olarak adlandırılan dalga boyları 3 mikrometreden 1 santimetreye kadar olan spektral aralıktır. Bu bant aralığında hedeften gelen yansımanın yanı sıra hedefin yaydığı radyasyon da ölçülür. Termal görüntüleme teknolojisinde hedefin sıcaklığı hedeften gelen radyasyonun ‘blackbody’ (BB) adı
verilen bir referans ile karşılaştırılması ile bulunur. BB gerçekte var olmayan, ideal bir kavramdır. Tüm dalga boylarındaki radyasyonu soğurduğu ve yine tüm dalga boylarında ışıma yaptığı varsayılır. BB hiçbir dalga boyundaki ışığı yansıtmaz, önce soğurur ve sonra ışıma yapar. Tüm modern termal kameraların BB gibi davranan ölçümleme parçaları vardır. Biri sıcak ve biri soğuk olmak üzere iki adet olan BB’ler algılayıcıda ölçülen radyans değerinin kalibrasyonunda kullanılır. Böylece hedefin sıcaklığı termal kamera ile doğru şekilde ölçülebilir.AVHRR, EOS, MODIS, ASTER, GOES, METEOSAT gibi uyduların termal bantları mevcuttur. Advanced Very High Resolution Radiometer (AVHRR), gibi termal kızılötesi uydu sensörleri 0,5 –1 °C hassasiyetinde sıcaklık ölçümü yapabilmektedirler.
· Deprem tahmini ve uyarı sistemleri için termal anomalilerin tespiti önemli rol oynamaktadır.
· Geçmiş sıcaklık verilerinin yeni alınan sıcaklık verileriyle karşılaştırılması sonucu anomaliler tespit edilebilir. Genellikle, MODIS, NOAAAVHRR, ASTER ve Landsat TM/ETM gibi uyduların termal bantları kullanılarak anomaliler tespit edilebilmektedir.
· Birçok deprem incelenmiş ve birkaç gün öncesinde termal anomali tespit edilmiştir (2001 Bhuj, Gujarat 5-6 gün, 2012 Varzeghan, İran depremi 2-7 gün, 2004 Sumatra depremi 5 gün, 2008 Sichuan Wenchuan depremi 7 gün). Termal sensörlerin deprem faaliyetlerinin görüldüğü alanlarda verdikleri yüzey sıcaklık bilgisinden depremlerle ilgili bilgi sağlanabilir. Termal anomaliler genellikle uzun fay hatlarında ve bu fay hatlarının kesiştiği bölgelerde gözlenmektedir.
· Kömür madenlerinde ısı artışı sonrası meydana gelebilecek kazaların önüne geçilmesi için termal bandı olan uydular ile sıcaklığın izlenmesi ve kaza olduktan sonra müdahale için yine termal bant kullanılarak bilgi edinildiği çalışmalar bulunmaktadır.
a. Hiperspektral Görüntüleme
Hiperspektral görüntüleme (HSG) günümüzde uzaktan algılama alanında en çok çalışılan ve hızla gelişen tekniklerden biridir. HSG genellikle görünür banttan yakın-kızılötesine kadar olan spektrumu kapsayan, dalga boyu olarak birbirine yakın ardışık yüzlerce bant içermektedir.
HS, multispektral algılayıcılardan farklı olarak, görüntülenen hedefin kimyasal özellikleri hakkında bilgi verir (Sabins, 1997). HS görüntüdeki her bir piksel bir spektrum ile temsil edilir. Spektrum temel olarak ışığın farklı dalga boylarındaki yansıma/ışıma değerlerinden oluşan bir dizidir. Kimyasal özelliklerin hedeften gelen radyasyonun ölçülmesi ile anlaşılmasında, kullanılan dalga boyları önemli bir rol oynamaktadır.
HSG’de birçok bant olması fiziksel nedenlerden dolayı uzamsal çözünürlükten ödün vermeyi gerektirmektedir. Uydu platformlarında kullanılan modern HS kameraların uzamsal çözünürlüğü 30 m civarındadır. Düşük uzamsal çözünürlüğün bir neticesi olarak bir pikselde birçok malzeme(su, toprak, bitki, vs.) bulunabilmektedir. Bu da piksel tabanlı detaylı analizleri güçleştirmektedir.
· Hiperspektral görüntüleme sel afetinde su bölgelerinin yüzey alanını tespit etmede veya ırmak ve göllerin derinlikleri hakkında bilgi toplamak için kullanılabilir.
· Orman kaynaklarının bilinmesi ve zarar gören bölgelerde hangi tür bitki olduğunun belirlenmesinde kullanılabilmektedir.
· Kuraklığa sebep olan bitki ve zararlı böceklerin tespitinde veya petrol ve kimyasal madde sızıntılarında toprak ve su bölgelerinin zarar tespitinde kullanılabilir.
Orman yangınları ile ilgili yapılan araştırmalara incelendiğinde, hiperspektral görüntülerin dar bantlı, çok kanallı olması ve görüntü ve spektrum bilgilerini birleştirme gibi avantajları olması nedeniyle orman yangını izleme, zararlı izleme ve orman kaynaklarındaki değişimin araştırılması gibi geniş kullanım alanlarının olduğunu görülmüştür. Orman afetlerinin izlenmesinde hiperspektral uzaktan algılamanın başarısı, orman ağaç türlerinin ayırt edilebilmesi ve farklı orman gelişme durumları ve ormanın çeşitli fiziksel parametrelerinin değerlendirilmesine bağlıdır.
Pasif Algılayıcıların Kullanımı
Pasif algılayıcı mimarilerinde hedeften gelen enerjinin kaynağı görüntüleyiciden farklı bir kaynaktır (ör. Güneş). Elektro-optik görüntüleyiciler pasif algılayıcılara örnek gösterilebilir. Bu tip
görüntüleyiciler hedeften yansıyan ya da hedefin ürettiği ışımayı ölçerler. Görüntüleme uydularının çoğunda pasif algılayıcılar kullanılmaktadır.Pankromatik ve multispektral algılayıcılar tüm afet türlerinde kullanılabilir. Pankromatik ve multispektral algılayıcılardan gelen veriler pan keskinleştirme işlemi ile birleştirilerek yüksek mekânsal çözünürlüklü renkli görüntü elde edilmektedir. Bu görüntülerde çekilen sahnenin geometrik detayları insan gözüyle rahatlıkla görülebilmektedir. İnsan algısına uygunluğu bakımından bir operatörün gözle incelemesi için yüksek çözünürlüklü elektro-optik görüntüler önemli rol oynamaktadır.
İyonosonda
İyonosonda iyonosferi incelemek için kullanılan özel bir radardır. İyonosonda yüksek frekanslı (HF) verici (1,6 –12 MHz), HF alıcı, kullanılan frekans aralığında çalışan bir anten ve sayısal kontrol ve veri analizi bileşenlerinden oluşmaktadır.
İyonosondanın çalışma prensibi özetle şu şekildedir: Verici belirlenen frekans aralığının tamamını süpürerek kısa vurumlar gönderir. Gönderilen vurumlar iyonosferin farklı katmanlarından yansıyarak geri döner. Bu katmanlar 100 ila 400 km yüksekliklerdedir. Geri dönen yansımalar kontrol sistemi tarafından analiz edilir. Sonucun gösterildiği eğrilere iyonogram adı verilir.
Yapılan araştırmalarda büyüklüğü 6,0’ı geçen tüm depremlerin iyonosferde ölçülebilir değişimlere sebep olduğu saptanmıştır. Bu incelemelerde, gerçekleşen büyük depremler öncesinde ya da sırasında iyonosferdeki toplam elektron içeriğinde(TEİ), iyonosonda cihazlarının ölçümlerinde ve uydulardan ölçülen elektron yoğunluğu ve sıcaklığında değişimler tespit edilmiştir. Bu sebeple deprem tahmini araştırmaları kapsamında yapılan faaliyetlerden biri de ozonosferdeki değişimlerin izlenmesidir. İyonosonda iyonosferdeki değişimlerin tespiti takibinde kullanılan önemli bir teknolojidir.
Kayıtlar
Tüm Yorumlar
