Bayram Cigerli Blog

Bigger İnfo Center and Archive
  • Herşey Dahil Sadece 350 Tl'ye Web Site Sahibi Ol

    Hızlı ve kolay bir şekilde sende web site sahibi olmak istiyorsan tek yapman gereken sitenin aşağısında bulunan iletişim formu üzerinden gerekli bilgileri girmen. Hepsi bu kadar.

  • Web Siteye Reklam Ver

    Sende web sitemize reklam vermek veya ilan vermek istiyorsan. Tek yapman gereken sitenin en altında bulunan yere iletişim bilgilerini girmen yeterli olacaktır. Ekip arkadaşlarımız siziznle iletişime gececektir.

  • Web Sitemizin Yazarı Editörü OL

    Sende kalemine güveniyorsan web sitemizde bir şeyler paylaşmak yazmak istiyorsan siteinin en aşağısında bulunan iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime gecebilirisni

Akarsular etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Akarsular etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Marmara Bölgesi, Su varlığı Akarsular, Göller ve Barajlar

Akarsular:
 Akarsuların hidroelektrik potansiyelinin en az olduğu bölgedir.
 Genelde kış ve ilkbahar aylarında kabarırlar; diğer mevsimlerde seviyeleri düşer.
 Sakarya ve Meriç nehirleriyle Susurluk ve Ergene çayları önemli akarsularıdır. Meriç yurt dışından kaynağını alır, Yunanistan’la sınırımızı çizerek Ege’ye dökülür.
Göller:
 Sapanca, İznik, Manyas ve Ulubat gölleri Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde oluşmuş tektonik göllerdir. Suları
tatlıdır.
 Küçük ve Büyük Çekmece gölleri ile Durusu (Terkos) Gölü dalga biriktirmesi ile oluşmuş kıyı set gölleridir.
Durusu gölünün suları tatlıdır.
 Uludağ üzerinde buzul etkisiyle oluşmuş sirk gölleri ile Adapazarı’ndaki heyelan sonucu oluşmuş Hendek
(Sülüklügöl) Gölü bölgede yer alan göllerdir.

Marmara Bölgesinde yer alan en önemli akarsular Nelerdir? Özellikleri Nelerdir? örnekleri Nelerdir?

Sakarya ve Meriç nehirleriyle Susurluk ve Ergene çayları önemli akarsularıdır.

Meriç Nehri ve özellikleri nelerdir?

Meriç yurt dışından kaynağını alır, Yunanistan’la sınırımızı çizerek Ege’ye dökülür.

Ege Bölgesi ve Akarsular

Akarsu:
Bölgenin tamamında yazlar kurak geçtiği için akarsu rejimleri de düzensizdir.
En fazla suyu kış ve ilkbahar aylarında,en az suyu ise yaz mevsiminde taşırlar.Akarsular graben alanları üzerinde doğudan batıya doğru akarlar ve taşıdıkları alüvyonların bir kısmını grabenlerde
biriktirerek tektonik ovaları oluştururlar.
Akarsularda menderes (büklüm) oluşumunun en fazla görüldüğü bölgedir.
Gediz, Bakırçay, Küçük Menderes ve Büyük menderes bölgenin önemli akarsularıdır.

Denge profiline en yakın olan bölgemiz hangisidir?

Denge profiline en yakın olan bölgemizdir.

Akdeniz Bölgesinde yer alan en önemli barajlar hangileridir?

  • Manavgat üzerinde Oymapınar, Seyhan üzerinde Seyhan, Ceyhan üzerinde Aslantaş, Berke ve Menzelet önemli
    barajlarıdır.

Akdeniz Bölgesinde yer alan Alüvyal Set Göller Nelerdir? Özellikleri Nelerdir? örnekleri Nelerdir?

Köyceğiz Gölü ise Dalaman çayının taşıdığı alüvyonları bir körfezin önünde biriktirmesi ile oluşmuş bir alüvyon set gölüdür. Suları tatlıdır.

Köyceğiz Gölü ve en önemli özelliği nedir?

Köyceğiz Gölü ise Dalaman çayının taşıdığı alüvyonları bir körfezin önünde biriktirmesi ile oluşmuş bir alüvyon set gölüdür. Suları tatlıdır.

Akdeniz Bölgesindeki Akarsular Nelerdir? Özellikleri Nelerdir?

Akarsular:

  •  Yağışların yanında yeraltı su kaynaklarıyla beslenen bazı akarsuların (Manavgat gibi) rejimleri diğer akarsulara göre daha düzenlidir.
  •  Akarsuların yatak eğimleri ve hidroelektrik potansiyelleri yüksektir.
  •  Asi (kaynağını ülkemiz dışından alır),Seyhan,Ceyhan,Göksu,Manavgat,Köprü Çayı,Aksu,Eşen Çayı,Dalaman önemli akarsulardır.
  •  Karstik kaynaklara(voklüz) en çok bu bölgede rastlanılır.
  •  Karstik arazilerde akan akarsular Kanyon vadiler oluşturur. (Göksu kanyo

Akdeniz Bölgesindeki önemli Akarsular Nelerdir?

  •  Asi (kaynağını ülkemiz dışından alır),Seyhan,Ceyhan,Göksu,Manavgat,Köprü Çayı,Aksu,Eşen Çayı,Dalaman önemli akarsulardır.

Özet İç Anadolu Bölgesi Akarsular Hangileri? örnekleri Nelerdir? Özellikleri Nelerdir?

Akarsuları:

Sakarya ve Kızılırmak nehirleri ile Porsuk ve Delice çayları en önemli akarsularıdır.Akarsu rejimleri düzensizdir. Sel rejimli akarsuların en 

fazla görüldüğü bölgedir.Kızılırmak karma rejimli bir akarsudur.Bölge içindeki diğer akarsular genelde kapalı havza özelliği gösterir.Konya-Tuz Gölü Kapalı havzası en büyük kapalı havzadır.

Akarsu Kirliliği Akarsular nasıl kirlenmektedir?

Akarsu Kirliliği:



Akarsular; küçük dereler, yağmur, kar ve kaynak sularıyla beslenirler. Kanalizasyon suları, fabrika atıkları ile havayı kirleten etkenlerin yağmur ve yüzey 
akışlarıyla taşınması, tarımsal faaliyetler sonucu oluşan pestisit ve gübre gibi kimyasal atıklar, akarsuları kirleten başlıca etkenlerdir. Akarsular ve okyanuslar belli bir seviyeye kadar olan kirliliği arıtma özelliğine sahiptir. Bu sınır aşıldığında suda aşırı kirlilik ve bozulma başlar. Akarsuların bazı etkenlerle kirlenmesi sonucu akarsularda mevcut olan ekolojik denge bozulmakta, bitkiler ve hayvanlar olumsuz yönde etkilenmektedir.

Türkiye'nin Yer Şekilleri (Dış Kuvvetler)




TÜRKİYE’DE AKARSULARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ

NOT: Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en fazla etkili olan dış kuvvet AKARSULAR, iç kuvvet OROJENEZdir.

AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
1.VADİ
Akarsuların aşındırarak içinde aktığı , sürekli inişi olan yatağına denir.

VADİ ÇEŞİTLERİ
a.ÇENTİK VADİ
Akarsu yatak eğiminin fazla olduğu alanlarda derine  aşındırmanın etkisiyle oluşurlar.
Genellikle akarsuların kaynağına yakın kesimlerinde görülür. Türkiye'de en fazla görülen vadi şeklidir.

b.BOĞAZ VADİ
Akarsuların sıradağları enine kesmesiyle oluşturdukları dik yamaçlı dar ve derin vadilere boğaz vadi denir.
Karadeniz ve Akdeniz'de kıyı ile iç kesim arasında önemli geçitleri oluştururlar.

c. KANYON VADİ
Karstik arazilerde kimyasal aşındırma ile oluşan derin ve dik yamaçlı vadilerdir.

Ülkemizde Toros dağlık bölgesinde yaygın olarak görülür. Ör:  Göksu vadisi (Mersin) , Köprülü Kanyonu ve Güver Kanyonu (Antalya), Saklıkent Kanyonu ve Kelebekler Vadisi (Muğla), Ulubey Kanyonu (Uşak)

NOT: Ihlara Vadisi(Aksaray) volkanik arazi üzerinde oluşmuştur. Bu yönüyle diğer kanyon vadilerden farklıdır.

d.TABANLI VADİ
Akarsu yatak eğiminin az olduğu alanlarda yana aşındırmanın etkisiyle oluşur.

Ülkemizde Batı Anadolu akarsu vadileri  genelde tabanlı vadi şeklindedir.

2.PERİBACALARI
Volkanik arazilerde (  tüflü ) sel aşındırması sonucu oluşur.

Peribacalarının oluşmasında rüzgarların etkisi dolaylıdır.

Yudumuzda en yaygın  Nevşehir  (Ürgüp, Göreme)  çevresinde  görülür.

3.KIRGIBAYIR (BADLAND:KÖTÜ ARAZİ)
Eğimin fazla , bitki örtüsünün seyrek olduğu arazilerde sel sularının araziyi çok sık bir şekilde yarması ile oluşan yer şekilleridir.

Bu tür arazilerde tarım yapma imkanı yoktur. Yurdumuzun iç kesimlerinde yaygın olarak görülür.

4.DEV KAZANI
Akarsuların şelale şeklinde aktığı yerlerde, suların düşme alanında aşındırma ile oluşan çukurluklara denir.  Yurdumuzda Manavgat, Kurşunlu, Düden şelalelerinde olduğu gibi.
5.PLATO
Akarsular tarafından derince yarılmış yüksek düzlüklere plato denir

6.PENEPLEN (YONTUK DÜZ)
Yer şekillerinin akarsular tarafından deniz seviyesine kadar  aşındırılması ile ortaya çıkan hafif dalgalı düzlüklerdir.Günümüzde Türkiye’de peneplen alanı yoktur.
7.MENDERES (BÜKLÜM)
Akarsu yatak eğiminin az olduğu alanlarda oluşurlar.

Yurdumuzda Batı Anadolu akarsularında yaygın olarak görülür.

MENDERES YAPAN AKARSUYUN GENEL ÖZELLİKLERİ
a.     Yatak eğimi azdır.
b.    Akış hızı  ve enerji potansiyeli azdır.
c.     Akarsuyun uzunluğu artmıştır.
d.    Akarsu sık sık yatak değiştirir.
e.     Hem aşındırma, hem de biriktirme yapar. 


BİRİKİM ŞEKİLLERİ
1.BİRİKİNTİ KONİSİ
Dağ yamaçlarından  inen suların , eğimin azaldığı dağ  eteklerinde taşıdığı materyalleri biriktirmesi ile oluşan yeryüzü şekilleridir.

2.DAĞ ETEĞİ OVASI
Birikinti konilerinin birleşmesi sonucu oluşan hafif dalgalı  düzlüklerdir. Ör; Dörtyol-Hatay

3.TABAN SEVİYESİ OVASI
Deniz seviyesine yaklaşan akarsuların taşıdığı maddeleri yatağı çevresinde biriktirmesi ile oluşan düzlüklerdir.

Çoğu yerde deltalarla iç içedir. Deltalardan ayrılan yönü kara üzerinde birikme ile oluşmalarıdır.

4.IRMAK ADASI(KUM ADASI)
Akarsu yatak eğiminin azaldığı ve yatağın genişlediği yerlerde taşınan  alüvyonların yatak içinde birikmesi ile oluşur.  

5.DELTA OVASI
Akarsuların taşıdığı malzemeleri denize döküldüğü yerde   biriktirmesiyle oluşan düzlüklerdir.


Delta Oluşumunda Etkili Faktörler
Döküldüğü deniz sığ olmalıdır. Yani kıta sahanlığı geniş olmalı.
 Kıyı akıntısı olmamalı.
Bol miktarda alüvyon taşınmalı. Yani akarsu havzasında  erozyon fazla olmalıdır.
Akarsuyun taşıma gücü fazla olmalıdır.
Gel-git olayı kuvvetli olmamalı.    

TÜRKİYE’DE KARSTİK ŞEKİLLER
Kolay eriyebilen kayaların (kalker, jips,kayatuzu) yaygın olduğu arazilere karstik arazi denir.

Yer altı sularının karstik taşları şekillendirmesiyle oluşan coğrafi şekillere karstik şekiller denir.

Ülkemizde karstik şekiller en fazla Akdeniz Bölgesi’nde  görülür. Sebebi, kalkerli arazinin geniş yer tutmasıdır.
 
NOT: Akdeniz Toros Dağları’nda kalkerli, Çankrı-Sivas çevresinde Jipsli arazi fazladır.

KARSTİK AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
1.LAPYA
Kalkerli arazilerde yağmur ve kar sularının kimyasal aşındırması ile oluşan oluk  şeklindeki yarıntılardır.
Derinlikleri bir kaç cm ile bir kaç metre arasında değişir. 
Karstik şekillerin en küçüğüdür.

2.DOLİN
Kalkerli arazilerde erime ve çökme sonucu oluşan tava şeklindeki çukurluklardır. 

3.UVALA
Dolinlerin birleşmesi ile oluşan daha büyük çukurluklardır.

4.POLYE (GÖLOVA)
Uvaladan daha büyük karstik erime ve tektonik çöküntü alanlarıdır. 

Ör: Antalya (Elmalı, Korkuteli) ,
Burdur (Kestel, Tefenni, Gölhisar),
Denizli (Tavas,Acıpayam) ve  Muğla Ovaları.      

5.OBRUK
Kalkerli arazilerdeki mağara tavanlarının çökmesiyle oluşan derin doğal kuyulardır.

Ör: Cennet-Cehennem Obrukları (Mersin),  Kızören Obruğu (Konya) .


6.DÜDEN (SU YUTAN-SU ÇIKAN)
Yerüstü sularının yeraltına daldığı veya yer altı sularının yüzeye çıktığı doğal kuyulardır. Ör: Altınbeşik Mağarası ve düdeni.

7.MAĞARA
Kalkerli arazilerde yer altı sularının kimyasal aşındırması ile  oluşan yeraltındaki boşluklardır.
İnsuyu Mağarası (Burdur)
Zindan Mağarası (Isparta)
Damlataş ve Dim Mağaraları (Antalya)
Narlıkuyu (Astım) Mağarası (Mersin)
Ballıca Mağarası (Tokat)
Karaca Mağarası (Gümüşhane)
Kaklık ve Keloğlan Mağaraları (Denizli)

Not: Türkiye’nin ilk ve tek volkanik mağarası Hatay-Hassa’dadır.

Neşehir Derinkuyu Mağarası insan yapımıdır.

KARSTİK BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ
1.TRAVERTEN
Yer altı suları içinde erimiş halde bulunan kalkerin suların yüzeye çıktığı yerde çökelmesi ile oluşan yer şekilleridir. Çökelme olabilmesi için su içindeki CO2 uçmalıdır. Ör: Pamukkale(Denizli)

2.SARKIT-DİKİT-SÜTUN
Kalkerli arazilerdeki mağara tavanından damlayan yer altı suları içindeki erimiş haldeki kalkerin çökelmesi ile oluşur. Çökelme tavanda olursa sarkıt, tabanda olursa dikit , birleşirlerse sütun oluşur.

TÜRKİYE’DE DALGALARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ

Dalgalar sığ kıyılarda biriktirir, derin kıyılarda aşındırır.

DALGA  AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
FALEZ (YALIYAR)
Dağların kıyıdan dik bir şekilde yükseldiği alanlarda dalgaların yamacın altını oyması ve üst kısmın çökmesiyle oluşan yer şeklidir.
 

Yurdumuzda Doğu ve Batı Karadeniz kıyılar ile Akdeniz kıyılarında (Teke Yarımadası-Taşeli Platosu )  falez oluşumu görülür.

NOT: Antalya şehir merkezinde az da olsa falez oluşumu vardır. Normalde koy ve körfezde biriktirme olur. Bu genellemeye Antalya Körfezi uymaz.

 DALGA BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ
1.KUMSAL (PLAJ)
Dalgaların taşıdığı kumları sığ kıyılarda biriktirmesiyle oluşan kum depolarıdır.
Yurdumuzda en fazla Ege kıyılarında  görülür.

2.KIYI OKU VE KIYI KORDONU
Dalgaların taşıdığı kumları denize doğru biriktirmesiyle kıyı oku , koy ve körfezin ağız kısmında biriktirmesiyle kıyı kordonu oluşur.

3.TOMBOLO
Kıyı yakınında bulunan ada ile kara arasında dalgaların getirdiği malzemeleri biriktirmesi sonucu ada karaya bağlanır. Bu şekilde oluşmuş  yer şekillerine tombolo denir. Ör: Kapıdağ Yarımadası ve Sinop Yarımadası’dır

TÜRKİYE’DE RÜZGARLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
Rüzgarların yeryüzünü şekillendirme faaliyetleri daha çok
bitki örtüsünün cılız,
yağış miktarının az,
mekanik çözülmenin fazla olduğu bölgelerde görülür.

Türkiye’de rüzgarların oluşturduğu yer şekilleri yaygın değildir.

Rüzgarlar en fazla  Konya Karapınar çevresinde etkilidir.

Rüzgarlar kumsalların bulunduğu deniz kıyılarında da etkilidir. Çukurova-Silifke deltalarının kıyı bölgeleri, Kumköy, Şile, Çeşme plajları rüzgarların en etkili olduğu yerlerdir.
Rüzgar Aşındırma Şekilleri
Mantarkaya
Şahitkaya
Tafoni (Kovuk)

Rüzgar Biriktirme Şekilleri
Kumullar :Konya-Karapınar
Barkan
Lös

TÜRKİYE’DE BUZULLAR
Türkiye’deki buzul alanları , dünyadaki soğumalara bağlı olarak IV. zamanın ilk yarısında oluşmuştur.

Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en az etkili olan dış kuvvet buzullardır.

Ülkemiz ılıman iklim kuşağında olduğundan genellikle buzul şekillerinin görüldüğü alanlar 2200 m’nin üzerindedir.
 

Günümüzde Buzul Bulunan Dağlarımız
Kaçkar
Ağrı (Takke buzulu)
üphan
Cilo (Türkiye’nin en büyük vadi buzulu bulunmaktadır.)
Sat
Erciyes
Aladağlar
Bolkar Dağları

Buzul Aşındırma Şekilleri
Buzul vadisi (tekne vadiler)
Sirk (buz yalağı)
Hörgüçkaya

Buzul Biriktirme Şekilleri
Moren
Drumlin
Sander ovası


TÜRKİYE’DE KIYI TİPLERİ
1.ENİNE KIYILAR
Dağların kıyıya dik uzandığı yerlerde görülür.

Ege  Kıyıları (Edremit-Kuşadası arası) örnektir.

Bu kıyılarda;
Girinti-çıkıntı doğal liman fazladır.
İç kesimlere ulaşım kolaydır. Bu sebeple limanların  hinterlandı (ard bölge) geniştir.
Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir.
Kıta  sahanlığı geniştir. Daha çok birikim şekilleri görülür.

2.BOYUNA KIYILAR
Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülür.

Karadeniz ve Akdeniz kıyıları örnektir.

Bu kıyılarda;
Girinti-çıkıntı doğal liman azdır.
İç kesimlere ulaşım zordur. Bu sebeple limanların hinterlandı  (ard bölge) dardır.
Kıta sahanlığı dardır. Bu sebeple daha çok dalga aşınım şekilleri yaygındır.
Deniz etkisi iç kesimlere fazla sokulamaz. Bu sebeple kıyı ile iç kesim arasında farklılık fazladır.

3.RİA TİPİ KIYILAR
Akarsu vadilerinin deniz ilerlemesi sonucunda su altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.

Ülkemizde İstanbul-Çanakkale Boğazları, Haliç ve G.Batı Anadolu kıyıları ria tipi kıyılara örnektir.

4.DALMAÇYA TİPİ KIYILAR
Kıyıya paralel uzanmış dağların arasındaki vadilerin deniz ilerlemesi ile su altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Dağların yüksek kısımları kıyıda adaları oluşturur.

Antalya- Kaş kıyıları örnektir.

5.LİMANLI KIYILAR
Kıyı oklarının koy önlerini kapatması ile oluşurlar.

Büyük ve Küçük Çekmece kıyıları örnektir.

NOT: Özel konumdan dolayı (Okyanusa kıyısı olmadığından) Haliç ve Watt tipi kıyılar ülkemizde görülmez.

Matematik konumdan dolayı;

Fiyort ve Skayer tipi kıyılar (buzullar etkili)

Resif tipi kıyılar (Tropikal kuşakta mercanların oluşturduğu kıyılar) görülmez.