MEYAN KÖKÜ VE MEYAN KÖKÜNÜN FAYDALARI

Meyan kökü baklagillerden çokyıllık bir bitkinin (Glycyrrhiza glabra) köküdür. Başlı­ca gıda ve eczacılık sanayisinde kullanılan bu kök ağza ilk alındığında şekerli bir tat bırakır. Zaten bitkinin Latince yani bilimsel cins adı da Yunanca “tatlı kök” anlamındaki glykyrrhiza sözcüğünden gelir. Avrupa’nın güney Asya’nın batı kesimlerinde yabani olarak yetişen bu bitki başlıca İtalya İspanya ve SSCB’de üretilmektedir. Anadolu’da da özellikle akarsu yataklarındaki kumluklarda yabanilerine bolca rastlanır; ayrıca Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde üretimi yapılır.
Yaklaşık 1-15 metreye kadar boylanan meyan çalımsı görünümlü bir bitkidir. Tüysü yapıdaki bileşik yaprakları bir eksene dizilmiş 9-17 yaprakçıktan oluşur. Bezelyeninkileri andıran mavimsi mor çiçekleri vardır. Topra­ğın derinliklerine doğru uzanan ince uzun kökleri bitki üç yaşına geldiğinde sökülür. Topraktan ilk çıkarıldığında nem içeriği yük­sek olduğundan kökler altı ay ile bir yıl arasında bekletilerek kurutulur. Kurutulmuş kökler 15-30 cm boyunda kesilerek satışa sunulur. Lifli bir dokuya sahip olan bu kökleri çiğneyecek olursanız önce şekerli sonra gide­rek acılaşan tadıyla başka köklerden kolayca ayırt edebilirsiniz.
Meyankökünden genellikle ezilip suda kaynatılarak meyanbalı denen koyu kıvamlı bir macun elde edilir. İçine sıcak havada yumuşamaması için nişasta konarak çubuk ya da dört köşeli bloklar halinde satışa sunulan bu ürün gıda sanayisinde tat vermek amacıyla şekerleme içecek ve sakızlara katılır. Eczacı­lıkta ise göğüs yumuşatıcı balgam söktürücü öksürük kesici etkilerinden ötürü pastil hazır­lanın Ayrıca sindirim sistemi rahatsızlıklarına da iyi geldiği söylenir. Bunlara ek olarak meyankökü tozu eczacılıkta bazı ilaçlara kı­vam vermek ve ilaçların kötü tadını örtmek amacıyla kullanılır.
Ülkemizde özellikle Diyarbakır Mardin ve Şanlıurfa yörelerinde meyankökünden meyan şerbeti denen soğuk bir içecek de hazırlanır.