B. _DÜNYA’NIN HAREKETLERİ_

1. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi (Günlük Hareket)Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü, batıdan doğuya doğru 24 saatte tamamlar. Buna 1 gün denir.Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları· Gece ve gündüz birbirini takip eder. · Güneş ışınlarının günlük geliş açıları değişir. · Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. Bunun sonucunda; –** Fiziksel çözülme oluşur.–** Günlük basınç farkları oluşur.–** Meltem rüzgârları oluşur.· Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Bunun sonucunda; –** Sürekli rüzgârların (Alize, Batı, Kutup) yönlerinde sapmalar meydana gelir. –** Okyanus akıntıları (Gulf - stream, Labrador, vs.) halkalar oluşturur ve yönlerinde sapmalar olur.· Yerel saat farkları meydana gelir. · Cisimlerin gün içindeki gölge uzunlukları değişir. · Güneş doğuda erken doğar, batar ve batıda geç doğar, batar. · Dinamik basınç kuşakları meydana gelir.

Dünya’nın Güneş Etrafında Dönmesi (Yıllık Hareket)Dünya, kendi ekseni etrafındaki günlük dönüşünü sürdürürken, bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır. Dünya, Güneş etrafındaki dönüşünü elips şeklindeki bir yörünge üzerinde 365 gün 6 saatte tamamlar. Buna 1 yıl denir.Dünya, 939 milyon km lik yörüngesi üzerinde saatte 108 bin km. hızla hareket eder.Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Bazen yaklaşırken, bazen uzaklaşır. Bunun nedeni, Dünya yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır. Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak tarihine Perihel (Günberi) denir. Dünya’nın Güneş’ten en uzak olduğu 4 Temmuz tarihine ise Afel (Günöte) denir.*Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları· Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur. · Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir. · Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur. · Muson rüzgârları meydana gelir. · Gece - gündüz uzunlukları değişir. · Güneş’in ufuk üzerinde doğduğu yer ve saat ile, Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir. · Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. · Cisimlerin gölge boyları değişir. · Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir. · Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez, dönenceler arasına iki kez dik düşer.

Dünya’nın Eksen Eğikliği
Dünya’nın elips şeklindeki yörüngesinden geçen düzleme Ekliptik (yörünge) düzlemi, Ekvator’dan geçen düzleme ise Ekvator düzlemi denir.Bu iki düzlem birbiriyle çakışmaz. Çünkü, Dünya’nın ekseni ekliptik düzleme tam dik değildir. Başka bir ifadeyle, Dünya ekseni ile ekliptik düzlemi arasında 66° 33', Ekvator düzlemi ile ekliptik düzlemi arasında 23° 27' lık bir açı vardır. İşte yukarıda, Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketinin sonuçlarında sayılanların asıl nedeni, Dünya’nın ekseninin eğik olmasıdır. Buradan, “Dünya’nın Güneş çevresinde dönüşünün sonuçları, eksen eğikliği ile birlikte ortaya çıkar” sonucunu çıkarabiliriz.*Dünya ekseninin 23°27' eğik oluşunun sonuçları şunlardır:· Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı yıl boyunca değişir. · Güneş’in doğuş ve batış saatleri ile yerleri değişir. · Aydınlanma çemberinin sınırı mevsimlere göre değişir. · Mevsimlerin oluşumuna neden olur. · 21 Aralık’ta Güney Yarım Küre’nin, 21 Haziran’da ise, Kuzey Yarım Küre’nin Güneş’e daha dönük olmasına neden olur. · Gece ile gündüz süreleri arasındaki farkın, Ekvator’dan kutuplara gidildikçe artmasına neden olur. Ekvator çizgisi üzerinde yıl boyunca gece ve gündüz süreleri değişmez. · Yıl içinde cisimlerin gölge uzunlukları değişir. · Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek, matematik iklim kuşaklarının oluşumuna neden olur. MEVSİMLER ve ÖZELLİKLERİDünya’nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır.21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks (gece - gündüz eşitliği) tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran tarihlerine de solstis (gündönümü) tarihleri denir.