5.Mehmet Reşat Dönemi

V. MEHMET REŞAT DÖNEMİ  (1909-1918)

1.TRABLUSGARP SAVAŞI  ( 1911-1912 )

Nedenleri :

           İtalya'nın sömürge arayışı.

          Trablusgarp'ın savunmasının zayıf olması.

           İtalya'ya yakın oluşu.

 M.Kemal Derne ve Tobruk'ta başarılı. Destek yetersizliği ve Balkan Savaşlarının çıkması.İtalya Rodos ve Oniki adayı işgal etti.

 Sonuç :

Uşi ( Ouchy ) Antlaşması :   

       

           Trablusgarp ve Bingazi İtalya' ya verildi.

          Oniki ada Balkan Savaşları sonuna kadar ( Güvenlik gerekçesiyle ) İtalya'da kalacaktı.Ancak İtalya adaları geri vermedi.II.Dünya savaşında yenilmesiyle de Adalar Yunanistan'a geçti.

  Önemi : Osmanlı Devleti Kuzey Afrika'daki son toprak parçasını kaybetti.

2.  BALKAN SAVAŞLARI
 

Sebep: Rusya'nın Panislavist politikası ve sıcak denizlere inme düşüncesi doğrultusunda Balkan Devletlerini Osmanlıya karşı kışkırtması.
AÇIKLAMA: İngiltere, Osmanlı-Almanya yakınlaşmasından rahatsızlık duyuyordu. Çünkü Almanya hem Avrupa’nın güçlü bir devleti hem de İngiltere’nin sömürgelerine göz diken bir tavırda idi.İngiltere Almanya tehlikesine karşı daha zayıf durumda olan Rusya’yı kullanmaya karar verdi.

1908 yılında Estonya’nın başkenti Reval’de yapılan görüşmelerden sonra İngiltere Rusya’yı Balkan ve Osmanlı politikasında serbest bıraktı. Yani Rusya boğazları ele geçirebilecek,İngiltere buna ses çıkarmayacaktı. Fırsatı değerlendiren Ruslar Balkan Devletlerini Osmanlı Devletine karşı kışkırttılar.
 

I.BALKAN SAVAŞI

Savaşın başlaması :  Rusların kışkırtmasıyla Sırbistan, Yunanistan, Karadağ ve Bulgaristan aralarında anlaşarak Osmanlı Devletine savaş açtılar.

          Osmanlı Ordusunun bir bölümü savaştan önce terhis edilmişti. Bu duruma bir de subaylar arasındaki siyasi çekişmeler eklenince Osmanlı Devleti bütün cephelerde yenildi.

           Makedonya,Batı Trakya,Edirne ve Kırklareli işgal edildi. Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.

          Balkanlarda Osmanlıdan ayrılarak bağımsız olan son devlet ARNAVUTLUK’tur.
 

Sonuç :

Balkanların yeni haritasını belirlemek amacıyla londra konferansı toplandı.(1912) Londra Konferansında Osmanlı devleti Midye-Enez çizgisinin batısında kalan topraklarını kaybetti. (Makedonya, Batı Trakya, Edirne, Kırklareli). Ayrıca Bozcada ve Gökçeada dışındaki bütün Ege adaları Yunanistan’a geçti.
 

II. BALKAN SAVAŞI:
 

Nedeni : I.Balkan savaşında en çok toprağı Bulgaristan almıştı. Bu durumdan memnun olmayan Yunanistan,Sırbıstan, Karadağ ve Romanya Bulgaristan’a savaş açtılar. Bu durumdan faydalanan Osmanlı Devleti’de savaşa girerek Edirne ve Kırklareli’yi Bulgarlardan geri aldı.

NOT: I.Balkan Savaşı Osmanlı Devletine karşı, II. Balkan Savaşı ise Bulgaristan'a karşı yapılmıştır.
SONUÇ: Osmanlı Devleti Bulgaristan ile İSTANBUL, Yunanistan ile ATİNA Anlaşmalarını imzaladı.(1913)
NOT: İstanbul ve Atina Antlaşmalarında Bulgaristan ve Yunanistan'da yaşayan Türklere “Azınlık”statüsü verildi.
NOT: Balkan Savaşlarından sonra Talat,Cemal ve Enver Paşaların devlet idaresindeki etkinliği arttı.(Üç Paşa Devri)
Balkan Savaşları Sonucu Yapılan Antlaşmalar :

          Londra Antlaşması  (1913) ( Osmanlı Devleti-Balkanlı Devletler)

          İstanbul Antlaşması  (1913) (Osmanlı Devleti-Bulgaristan)

          Atina Antlaşması ( 1913) ( Osmanlı Devleti-Yunanistan)

          Bükreş Antlaşması ( 1913 ) ( Balkanlı devletler kendi arasında)

Balkan Savaşlarıyla Osmanlı Devletinin Kaybettiği yerler :

          Ege Adaları

          Batı Trakya

          Tüm Makedonya

          Arnavutluk

   I.DÜNYA SAVAŞI  (1914-1918)

                                               1914 yılında başlayan   Birinci Dünya Savaşı o tarihe kadar insanlığın görmediği  en büyük,en felaketli,en kanlı savaş olmuştur.

       Birinci Dünya Savaşının Nedenleri :

                 Sanayi İnkılabı (Devrimi) ile Avrupa'da hızla sanayileşme başladı.Bu durum sanayileşen ülkeler için üretecekleri mallar için hammadde  ve ürettikleri malları satabilmeleri için pazar  ihtiyacı ortaya çıkarmıştı.Yani Sanayi Devrimi ile birlikte Dünya'da hızlı bir Sömürgeleşme mücadelesi başlamıştı.

                XX.yüzyıl başlarında Avrupa'da en fazla sömürgeye İngiltere sahipti.Özellikle deniz üstü egemenliğiyle İngiltere çok sayıda sömürgeye sahip olmuştu.Bu nedenle İngiltere için "Üzerinde Güneş batmayan İmparatorluk " denilmiştir.

                Fransa'da çok sayıda sömürgeye sahip ülkelerden birisiydi

               Rus Çarlığı ise Polonya ve Baltık denizi kıyılarından Mançu Denizi'ne kadar uzanan ülkelere sahip olmuş ancak sıcak denizlere inmek ,özellikle Akdeniz'e inebilmek için ;Boğazlara ve Basra Körfezine sahip olma peşinde politika izlemekteydi.Bu nedenle özellikle Balkanlar'da kendisi gibi Slav Irkı'ndan olanları destekliyor  Sırbistan'ın sınırlarını genişletmesi ve Balkanlarda  Avusturya-Macaristan  İmparatorluğunun etkisini azaltmak ve Osmanlı imparatorluğunu parçalayarak boğazlara sahip olmak istiyordu.

                Almanya siyasal birliğini geç kurduğundan dolayı(1870) sömürgeleşme mücadelesine geç başlamıştı.Gelişen sanayisi için hammadde ve pazar ihtiyacını karşılama politikası izlemeye başlamıştı.İtalya'da siyasal birliğini geç kurduğundan dolayı (1871) sömürge mücadelesine geç başlamıştır.Bu durum özellikle geniş sömürge ağına sahip İngiltere ve Fransa'yı Ekonomik ve Siyasal açıdan rahatsız etmiştir.

                 Balkanlarda ise Rusya'nın Sırbistan'ı desteklemesiyle toprak bütünlüğü tehlikeye düşen  Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Almanya ile ilişkileri  geliştirmeye başlamıştır.Fransa savaşta kaptırmış olduğu Alsas-Loraine (Kömür yataklarına sahipti) bölgesini Almanya'dan geri alabilmek için fırsat kollamaktaydı.

                Böylece Avrupa'da İngiltere ve Fransa'ya karşı Almanya-İtalya işbirliği, Balkanlar'da ise Sırbistan'ı destekleyen Rusya'ya karşı, Almanya - Avusturya-Macaristan İmparatorluğu işbirliği oluştu.Almanya,İtalya ve Avusturya -Macaristan İmparatorluğundan oluşan bu guruba Üçlü İttifak ( Bağlaşma ) devletleri denilir.Bu guruba karşı da İngiltere-Rusya ve Fransa bir dayanışma gurubu oluşturdular.Bu guruba da Üçlü İtilaf (Anlaşma) devletleri denilir.

                      Bağlaşma gurubunda bulunan İtalya,Anlaşma devletlerinin kendisine gizli anlaşmalarla Anadolu'dan toprak vaat etmesiyle Anlaşma devletleri gurubuna geçmiştir.Bağlaşma bloğuna Osmanlı Devleti ve Çanakkale savaşları sonrası  Bulgaristan katılmıştır.Anlaşma bloğuna  ise Japonya,Portekiz,Amerika Birleşik Devletleri,Yunanistan,Romanya gibi devletler katıldılar.

 Şimdi savaşın nedenlerini şöyle sıralayabiliriz :

          Devletlerarası Ekonomik ve Siyasi mücadele.( Özellikle Almanya ve İngiltere arasında )(Savaşın Temel sebebi)

          Fransa'nın Alsas-Loraine bölgesini Almanya'dan geri almak istemesi

          Rusya'nın Balkanlarda izlediği Panislavizm politikası ; Sırbistan'ı desteklemesi sonucu bu devletin sınırlarını genişletme isteği; Bu durumun ise Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun toprak bütünlüğünü tehlikeye

          düşürmesi.

          Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahtının Saray-Bosna'da bir Sırplı tarafından öldürülmesi.(Görünür neden:Savaşın başlama nedeni).

 Osmanlı İmparatorluğunun Savaşa giriş Nedeni :

            Kaybettiği toprakları geri alma isteği.

            Enver Paşanın  Alman hayranlığı ve savaşı kesinlikle Almanya'nın kazanacağını düşünmesi.

 Almanya'nın Osmanlıları kendi yanında savaşa katma isteğinin sebepleri :

           Osmanlı Ülkesinin Coğrafi konumundan ( Jeopolitik ve Stratejik ) yararlanmak.

           Boğazlarda hakimiyet kurarak Rusya ve İngiltere'ye karşı avantaj yakalamak.

           Yakındoğu ve Önasya Petrol bölgelerine sahip olmak.

           Osmanlı Padişahının Halife sıfatından yararlanmak.( Özellikle İngiltere'nin Müslüman sömürgelerinde etkili olabilmek )

           Rus gücünü Osmanlı gücüyle dengelemek.

Osmanlı İmparatorluğu'nun Savaşa Girişi ile :

           Savaş geniş bir alana yayılarak yeni savaş cepheleri açılmıştır.

           Almanya'nın yükü ve üzerindeki baskı hafiflemiştir.

 Savaş Cepheleri :

 Çanakkale Cephesi :

   Nedenleri :

           İngiltere ve Fransa'nın müttefikleri olan Rusya'ya yardım ulaştırmak istemeleri.

           İstanbul ve Boğazları ele geçirerek Osmanlı Devletini savaş dışı bırakmak istemeleri.

           Balkanlı Devletleri kendi taraflarında savaşa katmak istemeleri.

           Balkanlar üzerinden Almanya'ya yeni bir savaş cephesi açmak istemeleri.

Sonuçları  :

           Savaş uzadı. ( 2 yıl )

           Uzayan savaş İngiliz ve Fransız ekonomilerine zarar verdi.

           İngiltere sömürgelerinde prestij kaybına uğradı.

           Rusya yardım alamadığından dolayı Ekonomik ve Sosyal bunalıma girdi.Bunun sonucunda Çarlık Rusya'sı yıkılarak Bolşevikler İktidara geldiler.( 1917 ). ( Rejim değişikliği )

           Rusya I.Dünya savaşından çekildi.

           M.Kemal 'in başarılı olması , kendisine güvenilmesine ve Milli Mücadele önderi kabul edilmesine temel oluşturdu.

           Bulgaristan İttifak bloğu yanında savaşa katıldı.

 Kanal Cephesi ( Süveyş Kanalı - Mısır ) :

- İngiltere'nin orta ve Uzakdoğu bağlantılarını kesmek amacıyla Almanya'nın isteğiyle açıldı.

 Kafkas ( Doğu ) Cephesi :  Bakü Petrol bölgesini ele geçirmek ve Orta asya Türk topluluklarına ulaşmak amacıyla açıldı.Özellikle hava şartları yüzünden Sarıkamış Harekatı başarısız oldu.

 Suriye Filistin Arabistan Cepheleri :  İngilizler ve Araplarla savaşıldı.

* Arapların Halifeyi dinlemedikleri görülerek Ümmetçilik anlayışının geçerliliğini yitirdiğini göstermektedir.( Milliyetçilik etkili olmuştur )

 Romanya,Galiçya,Makedonya Cepheleri : Müttefik Bulgar ve Avusturya için savaşılmıştır.

           * Irak,Kanal,Kafkas,Çanakkale,Filistin Cepheleri ana cephelerdir.

          *  Hicaz,İran,Makedonya, Galiçya, Romanya,Yemen cepheleri ikinci cephelerdir.

 MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI VE UYGULAMASI   ( 30 EKİM 1918 )
 

İmzalanmasının Nedenleri :

          Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi.( Trakya ve İstanbul'un güvenliğini tehlikeye düşürmüştü.)

          Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun ateşkes önerisinde bulunması ( 4 Ekim 1918 )
Not: Savaşı yenilgiyle kapatan Bulgaristan'da Kral ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.Avusturya ve Almanya'da

Cumhuriyet ilan edilerek rejim değişikliği oldu.Osmanlı İmparatorluğunda milli mücadele sonucu rejim değişikliği olmuştur.
* I.Dünya savaşı, yenik bitiren İttifak devletlerinin rejimlerini etkilemiştir.

          Anlaşma devletlerinin kuvvet ve Malzeme üstünlüğü.

          Peş peşe savaşlara giren Anadolu'nun savaş gücünün tükenmesi.

          Wilson prensiplerinin "çoğunluğu Türk olan yerlerin Osmanlı egemenliğine bırakılacağı" hükmüne umutlanılması.

          Tamamen yok olmaktansa, antlaşma yapılmasının uygun görülmesi.
 

Antlaşma Ahmet İzzet Paşa kabinesinin Bahriye Nazırı Rauf Orbay başkanlığında bir heyet ile Anlaşma devletleri adına İngiliz amirali Calthorp arasında Limni adasının Mondros Limanında Agamemnon adlı bir zırhlıda imzalandı.

A- Siyasal Hükümler :

          Boğazlar derhal açılacak ve İstihkamları İtilaf devletleri tarafından işgal edilecekti.

          İtilaf devletleri güvenliklerini tehdit edebilecek gördükleri her yeri işgal edebilecekler ( Ünlü 7.Madde ) Bu madde ile itilaf devletleri 30 Ekim 1918 den sonraki işgallerinin hukuksal dayanağını oluşturmuşlardır*.Osmanlı Devletinin tüm egemenlik haklarını sınırlayıcı niteliktedir.* Anadolu'nun tamamen işgal edilebileceği anlamı taşımaktadır.

          Doğu Anadolu'da altı vilayette karışıklık çıkarsa ( Erzurum,Van,Diyarbakır,Sivas,Bitlis,Elazığ ) işgal edebileceklerdi.* Bu maddeyle bu bölgede Ermeni Devleti kurma hazırlığı söz konusudur.

          Tüm haberleşme ve Ulaşım gereçleri Anlaşma devletlerinin dolaysız denetimi altına alınacaktı.( Geniş kapsamlı bir işgal girişimi) * Bu hükümler Osmanlı Devletinin Siyasal bağımsızlığını yok etmeye yöneliktir.

B- Askeri Hükümler :

          Güvenliğin sağlanması için gerekli olan askerden fazlası hemen terhis edilecek ( Ordu dağıtılacak )

          Silah ve Cephane teslim edilecek

          Tersane ve Donanmaya el konulacak

          Anadolu dışındaki çarpışmış olan birlikler derhal teslim olacaklar

          Savaşta alınan esirler geri verilecek, Türklerden esir düşenler geri verilmeyecek.

          Boğaz İstihkamları İtilaf devletlerine verilecek ( İşgal edilecek )
* Askeri hükümler savunma gücünü ortadan kaldırmayı dolayısıyla işgalleri kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.
 

C- Ekonomik Hükümler :

          Demiryolları ve Limanlar İtilaf devletlerinin denetimine bırakılacak

          Bütün yeraltı kaynakları İtilaf devletlerinin denetimine bırakılacak.
* Mondros ateşkes antlaşmasının hükümlerinin Osmanlı Devletini Siyasi,Askeri ve Ekonomik açıdan fiilen bitirdiğini söyleyebiliriz
 

  SAVAŞI SONA ERDİREN ANTLAŞMALAR :
 

           Versay Ant.( 28 Haz.1919 ) İtilaf Dev.-Almanya * Ağır koşullardan dolayı II.Dünya savaşına ortam hazırlamıştır.

           Sen Jermen Ant. ( 10 Eylül 1919 ) İt.Dev.-Avusturya

              * Avust.-Mac.İmp.parçalandı.*Avusturya,Macaristan,Yugoslavya kuruldu.

           Nöyyi Ant. ( 27 Kasım 1919 ) İt.Dev.-Bulgaristan.* Bulgaristan, Yunanistan ve Yugoslavya'ya toprak verdi.

           Trianon Ant.( 4 Haz.1920 ) İt.Dev.-Macaristan.

           Sevr Antlaşması ( 10 Ağus.1920 ) İt.Dev.-Osmanlı Dev.  * Uygulanamayan tek antlaşma.

   I.Dünya Savaşı sonunda ;

           Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Çarlık Rusya'sı ve Alman İmparatorlukları yıkıldılar.

           Çok Uluslu Devletler parçalandı.

           Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya Devletleri kuruldu.

           Rusya ( Komünizm ), Almanya ( Nazizm ), İtalya ( Faşizm ), Türkiye ( Cumhuriyet ) rejim değişikliklerine uğradılar.                     

Read More

II.Abdülhamit Dönemi

II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ  (1876-1909)
 

1. I. Meşrutiyetin ilanı  (1876)

Padişah: II.Abdülhamit
İlanda Etkili Olan Grup:  Jön Türkler (Genç Osmanlılar)
Savundukları Düşünce:  Osmanlıcılık
Meşrutiyet : Krallık yada padişahlıkla yönetilen ülkelerde kralın yanında bir meclisin (parlamento) ve anayasa'nın bulunmasıdır.

              Meşrutiyeti ilan etmeye söz veren Sultan II. Abdülhamit verdiği sözü yerine getirerek Mithat ve Sait
Paşaların hazırladığı KANUN-İ ESASİ’yi (anayasa) kabul ederek Meşrutiyeti ilan etmiştir.(23 Aralık 1876)

2. İstanbul ( Tersane ) Konferansı (1876) :

( Osmanlı Devleti, İngiltere, Rusya,Fransa,Avusturya ve İtalya arasında )

              Rusya'nın Panislavist politikasıyla Osmanlı Devleti üzerinde baskı kurmaya başlaması İngiltere’nin çıkarlarına aykırıydı. Bu yüzden İngiltere Balkan Milletlerinin sorunlarına çözüm bulmak amacıyla İstanbul’da Milletlerarası bir konferansın toplanmasını sağladı.
 İstanbul Konferansı çalışmalarına başladığı sırada Osmanlı Devleti I.Meşrutiyeti ilan ederek konferansı etkisiz hale getirmeye çalıştı.

NOT:  Osmanlı Devleti bu hareketiyle, konferans kararları üzerinde olumlu bir etki yapmak amacındaydı. Çünkü meşrutiyet rejimi içinde Osmanlı vatandaşı olan Yahudi ve Hıristiyanlar da Meclisi  Mebusan'a temsilci göndererek yönetime katılabilecek ve haklarını arayabileceklerdi. Bu yüzden Osmanlının Balkanlar’da ıslahat yapmasına artık gerek yoktu. Ancak Avrupa Devletleri bunu ciddiye almadılar ve konferansta aşağıdaki kararları aldılar.

Tersane Konferansı Kararları:

1)- Sırbıstan ve Karadağ' dan Türk askerleri çekilecek
2)- Bulgaristan'ın doğu ve batı olarak iki eyalete ayrılmasına, ve Bosna-Hersek' le birlikte özerklik verilecek.

            Osmanlı Devleti bu kararları kabul etmeyince konferans dağılmış ve daha sonra Londra’da tekrar bir araya gelen Avrupa Devletleri benzer kararlar alarak Osmanlı’nın bu kararlara uymasını istemişlerdir.

3.  1877-1878 Osmanlı - Rus  Savaşı  ( 93 Harbi )

Sebepleri :

1)- İstanbul (Tersane) ve Londra Konferansı kararlarının Osmanlı tarafından kabul edilmemesi
2)- Rusya’nın Panslavist politikası ve sıcak denizlere inme çabası

3)- Rusya'nın 1856 Paris antlaşmasıyla Osmanlı devleti üzerindeki kaybettiği hakları geri almak istemesi.

Rusya bu sebeplerden birincisini gerekçe göstererek Osmanlı Devletine savaş ilan etti.

Savaş :

Ruslar doğuda Erzurum’a kadar ilerlediler. Rus ordusu AZİZİYE Tabyalarında "Gazi Ahmet Muhtar Paşa" tarafından durduruldu.
Balkanlarda ise Ruslar Tuna’yı aşıp PLEVNE önlerine geldiler. Plevne’de " Gazi Osman Paşa " önemli başarılar kazandı. Ancak daha sonra Plevne düştü. Ruslar Edirneyi alarak Çatalca önlerine kadar geldiler.

Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı. 
 

4. Ayestefanos ( Yeşilköy ) Antlaşması  (3 MART 1878)

Maddeleri :

1)- Sırbıstan,Karadağ ve Romanya tam bağımsız olacak ve sınırları genişletilecek.
2)- Büyük bir Bulgaristan krallığı kurulacak.
3)- Batum,Kars,Ardahan ve Doğu Beyazıt Ruslara verilecek.
4)- Girit ve ERMENİLERİN oturduğu yerlerde ıslahat yapılacak.
5)- Bosna-Hersek’e özerklik verilecek.
6)- Teselya Yunanistan’a verilecek.
7)- Osmanlı Rusyaya 30 milyon altın savaş tazminatı ödeyecek.

NOT: Bu anlaşma Rusya’ya sıcak denizlere inme konusunda Balkan ve Doğu koridorunu açmıştır. Bu durum
Avrupa devletlerin tepkisine neden olmuş, Rusya yeni bir savaşı göze alamadığından BERLİN’de bir
kongre toplanmasını kabul etmiştir.
NOT:  Ayestefanos ( Yeşilköy ) Antlaşması yürürlüğe girmemiş,bunun yerine Berlin antlaşması imzalanmıştır.
NOT:  Osmanlı Devleti’nin imzalayıp ta uygulamaya konulmayan iki antlaşma AYESTEFANOS ve SEVR’dir.

5. Berlin Kongresi ve Berlin Antlaşması  (13 Temmuz 1878):

Kongreye Katılan Devletler:  Osmanlı, Rusya, İngiltere, Fransa,  Avusturya, İtalya ve Almanya.

NOT: Bu sırada İngiltere, Osmanlı Devletine KIBRIS’ın kendisine bir ÜS olarak verilmesi durumunda kongrede Osmanlı Devletini savunacağını söyledi. Osmanlı , İngiltere’nin bu isteğini kabul etmek zorunda kaldı.
 

Maddeleri :

1)- Ayestefanos Antlaşmasıyla kurulan BULGAR KRALLIĞI üçe ayrıldı:
a)-Asıl Bulgaristan: Osmanlı Devletine vergi veren bir prenslik haline getirildi.
b)-Makedonya: Islahat yapılmak şartıyla Osmanlıya bırakıldı.
c)-Doğu Rumeli: Osmanlıya bağlı kalacak,ancak hırıstiyan bir vali tarafından yönetilecek.
2)-Sırbıstan,Romanya,Karadağ bağımsız olacak.
3)-Bosna-Hersek Osmanlı toprağı sayılacak, yönetimi geçici olarak Avusturya’ya bırakılacak.
4)-Kars,Ardahan ve Batum Ruslara, Doğu Beyazıt Osmanlı’ya verilecek.
5)-Teselya Yunanistan’a verilecek.
6)-Ermenilerin oturduğu yerlerde ve Girit adasında ıslahatlar yapılacak.
7)-Osmanlı Rusya’ya 60 milyon altın savaş tazminatı verecek.

Önemi :

           Osmanlı’nın dağılma süreci hızlandı.

           Bu antlaşma ile İngiltere de Osmanlı topraklarının parçalanmasına katıldı. Bu yüzden Osmanlının dış politikasında İngiltere’den boşalan yeri ALMANYA almaya başladı.

           Ermeni Meselesi ilk defa uluslararası bir antlaşmada yer almış, Ermeni Meselesi Ermenilerin değil Osmanlı’yı parçalamak isteyen devletlerin meselesi olarak ortaya çıkmıştır. Berlin Antlaşması, Ermeni Meselesinin Başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

           Osmanlı Devletinin 19. yy.da en çok toprak kaybettiği antlaşmadır.

          Anlaşmadan en karlı çıkan, Bosna Hersek üzerinde haklar elde eden Avusturya ve Kıbrıs'ı üs olarak alan İngiltere’dir.
 

6. Berlin Antlaşması Sonrası Gelişmeler :

          II.Abdülhamit 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşını bahane ederek, parlamentoyu kapatmış ve Meşrutiyet rejimini yürürlükten kaldırmıştır.

          Donanma , Haliç' te çürümeye terkedilmiştir. ( II.Abdülhamit kendisine suikast yapılmasından korkuyordu)

          Mecelle ( Medeni Kanun ) yeniden düzenlendi.

          Almanlar'a Bağdat Demiryolunu yapma hakkı verildi.

          Kıbrıs'ın  İngilizler'e Üs olarek verilmesi ( 1878 ) : Berlin kongresi sırasında Osmanlının çıkarlarını savunması karşılığı İngiltere’ye Kıbrısta üs kurma sözü verilmişti. Berlin Antlaşmasından sonra KIBRIS üs olarak İngilizlere verildi.(1878)
NOT: İngiltere böylelikle Süveyş kanalını kontrol etme imkanına kavuşmuştur. Osmanlının I.Dünya savaşına girmesiyle İngiltere, Kıbrıs'ı toprakların kattığını açıkladı.

          Düyun-u Umumiye İdaresinin Kurulması ( 1881): Osmanlı Devleti dış borç ve faizlerini ödeyemeyince alacaklı devletler bu idareyi kurmuşlardır. Bu idare dış borçları doğrudan toplamak suretiyle kurulan yabancı bir mali kontroldü. Bu da Osmanlı Devletinin ekonomik bağımsızlığına gölge düşürmüştür.

          Tunus'un Fransızlar Tarafından İşgali (1881):  Fransa’nın Tunus’u işgalini Osmanlı Devleti sadece protesto edebilmiştir. (Fransa hatırlanacağı gibi 1830 yılında da Cezayiri işgal etmişti.)

          Mısır'ın İngilizler Tarafından İşgali (1882): İngilizler Süveyş Kanalının açılmasıyla önemi daha da artan MISIR’ı 1882’de işgal ettiler.

          Doğu Rumeli’nin Bulgar Prensliği İle Birleşmesi (1885):  Doğu Rumeli Bulgarlarının Bulgar Prensliği ile birleşmek için ayaklanmaları sonucu yapılan görüşmelerde Osmanlı Devleti bu bölgenin Bulgar Prensliğine bağlanmasını kabul etti .

          Girit Sorunu Ve Osmanlı-Yunan Savaşı : Yunanistan’ın Girit'in iç işlerine karışması ve burada çıkan
ayaklanmayı desteklemesi sonucu OSMANLI-YUNAN savaşı çıktı.
Yapılan DÖMEKE MEYDAN SAVAŞINI kazanan Osmanlı kuvvetlerine Atina yolu açıldı. Ancak Avrupa
Devletlerinin müdahale etmesi üzerine İSTANBUL ANTLAŞMASI imzalandı.(1897)
Buna göre Girit’e özerklik verilmiş, ayrıca yönetimi Yunanlı bir Prense verilmiştir.
NOT: Bu antlaşma ile Girit'in yönetimi elimizden çıkmış, II.Meşrutiyet sırasında Girit Yunanistan tarafından işgal edilmiş,Balkan Savaşı sonucu imzalanan Atina Antlaşmasıyla da Girit’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edilmiştir.

          Bosna- Hersek'in Avusturya'ya Bağlanması (1908): Berlin Antlaşmasında Bosna Hersek’in yönetimi geçici
olarak Avusturyaya bırakılmıştı. II. Meşrutiyetin ilanı sırasında Avusturya Bosna-Hersek’i topraklarına kattığını açıkladı. Osmanlı bu durumu kabul etmek zorunda kaldı.

          Bulgaristan'ın Bağımsızlığını Kazanması (1908):  II.Meşrutiyetin ilanı ile oluşan karışıklıklardan yararlanan Bulgarlar bağımsızlıklarını ilan ettiler.Rusya’nın araya girmesiyle Osmanlı Devleti bu durumu kabul etmek zorunda kaldı.

           II.Meşrutiyet'in İlanı  (1908):
İlanında Etkili Olan Grup: İttihat ve Terakki
Savunulan Düşünce: Türkçülük
14 Şubat 1878’de Sultan Abdülhamit’in meclisi kapatmasıyla şahsi idare dönemi başlamış ve 1908 yılına kadar 30 yıl sürmüştür. Bu dönem içinde Sultan Abdülhamit’e karşı olanlar, meşrutiyeti yeniden ilan etmek amacıyla bir takım cemiyetler kurmuşlardır. Bu cemiyetler içinde en önemlisi  "İttihat ve Terakki Cemiyeti"dir.
Selanik’te İttihat ve Terakki yanlısı subayların ayaklanması sonucu II.Abdülhamit meşrutiyeti tekrar
ilan etmiştir.(1908)
II. Meşrutiyetin ilanı sorunları çözmeye yetmedi. İçte ve dışta yeni sorunlar çıktı. Bu dönemde kurulan siyasi partilerin mevcudiyeti partizan çekişmeleri yarattı.

           31 Mart Olayı  (13 NİSAN 1909): İstanbulda  AVCI TABURLARININ başlattığı meşrutiyet karşıtı ayaklanmadır.
31 Mart Olayının Sonuçları:
1)- Mahmut Şevket Paşa komutasındaki HAREKET ORDUSU İstanbul’a gelerek ayaklanmayı bastırmıştır.
(M.Kemal bu orduda Kolağasıdır.)
2)- II.Abdülhamit tahttan indirilmiştir.Yerine V.Mehmet Reşat padişahlığa getirilmiştir.
3)- Kanun-i Esasinin bazı maddeleri değiştirilmiştir.

NOT:  II.Abdülhamit’in tahttan indirilmesiyle Osmanlı Devleti Yönetiminde İTTİHAT VE TERAKKİ DÖNEMİ
başlamış,bu dönem 1918’de imzalanan Mondros ateşkes Antlaşmasına kadar sürmüştür.Bu geçen 9 yıl içinde Osmanlı Devleti Trablusgarp, Balkan ve I.Dünya Savaşlarını yaşamış ve çok ağır yenilgiler almıştır.

Read More

Abdülmecit, Abdülaziz Dönemleri

ABDÜLMECİT DÖNEMİ (1839-1861)

1. LONDRA KONFERANSI (1840)  (Mısır'la İlgİlİ)

Katılan Devletler: İngiltere,Avusturya,Prusya,Rusya ve Osmanlı Devleti
Maddeleri:
1)- Mısır eyaleti hukuk bakımından Osmanlı Devletine bağlı kalacak, yönetimi Mehmet Ali Paşa ve oğullarına bırakılacaktı.
2)- Mısır, Osmanlı devletine yılda 80 bin kese vergi verecek ve Osmanlı Donanması geri gönderilecekti.
3)-Suriye,Adana ve Girit Osmanlı’ya geri verilecekti.
NOT: Bu anlaşmayla Mısır iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı’ya bağlı imtiyazlı bir eyalet haline geldi.

2. LONDRA KONFERANSI (1841)  (Boğazlarla İlgİlİ):

Hünkar antlaşmasının süresi bitince Londra’da bir konferans toplandı. Toplantıya İngiltere,Rusya,Fransa, Avusturya, Prusya ve Osmanlı Devleti katıldılar.

 Londrada imzalanan boğazlar sözleşmesine göre;

1. Boğazlar Osmanlı Devleti’nin egemenliğinde olacak

2. Barış zamanında boğazlardan hiçbir yabancı savaş gemisi geçmeyecekti.

Önemi :

1)-Bu sözleşme ile boğazlar, devletlerarası bir statü kazandı.
2)-Osmanlının boğazlar üzerindeki hükümranlık haklarına kısıtlama getirilmiştir.
3)-Rusya boğazlar üzerindeki üstünlüğünü kaybederken, Fransa ve İngiltere Akdeniz'deki güvenliklerini artırmışlardır.

3. KIRIM SAVAŞI (1853-1856)

Sebepleri :

1)- Rusya'nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri. (Rusya Osmanlıyı HASTA ADAM olarak nitelendiriyor ve ölmeden topraklarının paylaşılmasını istiyordu. İngiltere Osmanlının toprak bütünlüğünden yana olduğunu belirterek bu isteği reddedince Rusya tek başına hareket etti.)
2)- Kutsal Yerler Meselesi:Rusya İstanbul’a bir elçi göndererek Ortodoks kilisesinin kutsal yerlerle ilgili isteklerinin onaylanmasını istemiş, Osmanlı bu isteği reddetmişti.
3)- Rusya’nın 1848 İhtilallerinin Avrupa’da meydana getirdiği karışıklıklardan yararlanmak istemesi.
(Avusturya’ya karşı bağımsızlık savaşı veren Macarlar Avusturya ve Rusya birlikleri tarafından yenilmişti. Rusya Osmanlıya sığınan bu Macarların iadesini istemişti.)

               Bu sebeplerden dolayı savaş Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1853’de başladı. Osmanlı donanması SİNOP’ta Ruslar tarafından yakıldı. 1854’te İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti’nin yanında yer aldı. Sivastopol kalesi kuşatılarak alındı. Yenilen Rusya ile PARİS ANTLAŞMASI imzalandı.(1856)

NOT: Kırım Savaşında İngiltere, Fransa,Sardunya ve  Piyomente Osmanlı Devletinin yanında savaşa girdi. Avusturya ise Eflak-Boğdan’ı işgal ederek destek verdi.
NOT: Osmanlı Devleti ilk dış borcu Kırım savaşı sırasında İngiltere’den aldı. (1854)
NOT: Osmanlı Devleti Paris anlaşması sırasında Avrupalı devletlerin tam desteğini kazanmak için azınlıklara geniş haklar tanıyan ISLAHAT FERMANINI ilan etti.

PARİS ANTLAŞMASI (1856):

Katılan devletler: Osmanlı,Rusya,İngiltere, Fransa, Piemento, Sardunya, Avusturya ve Prusya
Maddeleri :

1)- Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak ve toprakları Avrupa Devletlerinin koruyuculuğu altında kalacak.
* Bu madde Osmanlının egemenlik haklarına gölge düşürmesine rağmen, bir süre Rus tehlikesini ortadan kaldırmıştır.
2)- Karadeniz'in tarafsız bir deniz olması kabul olundu. Bu deniz bütün milletlerin savaş gemilerine kapalı, fakat ticaret gemilerine açık olacaktı.
3)- Osmanlı devleti ve Rusya bu denizde savaş gemisi bulundurmayacaklar ve Karadeniz kıyılarında tersane yaptırmayacaklardı.

( Galip Osmanlı devletini,mağlup Rusya ile aynı duruma düşürmektedir.)

4)- Boğazlar 1841 ' de imzalanan Londra Sözleşmesine göre yönetilecekti.

5)- İki taraf ta savaşta almış oldukları yerleri geri vereceklerdi. Basarabya sınırı düzeltilecek, Rusya tarafından bırakılacak bir arazi Boğdan beyliğine verilecekti.

6)-  Eflak ve Boğdan'a muhtarlık verilecek , ve bu durum büyük devletlerin kefilliği ( Garantisi) altına alınacaktı.

7)- Tuna üzerinde ticaret gemileri, komisyon'un belirleyeceği esaslara göre serbest dolaşacaklardı.

8)- Osmanlı Devletinin konferans sırasında sunduğu, ıslahat fermanı dikkate alınacak, ancak bu fermana göre yapılacak ıslahata hiçbir devlet karışmayacaktı.

*  Kırım Savaşına katılan İngiltere’nin en büyük kazancı Rusya’nın Karadeniz’deki tersane ve gemilerinin kaldırılmasıdır. Böylece Akdeniz’i tehdit edebilecek Rusya'nın etkinliğini kırmış, çıkarlarının devamını sağlamıştır.
* Kırım Savaşından sonra Rusya sıcak denizlere inmek için başka bir yol arayarak Balkanlarda PANSLAVİZM politikasına ağırlık vermiştir.
* Osmanlı Devleti Savaşı kazanmasına rağmen anlaşmanın Karadenizle ilgili maddesi ve Islahat yapma zorunluluğu anlaşmanın olumsuz yönleridir.

KIRIM SAVAŞININ ÖNEMİ:

1)-Avrupalılar ilk defa Kırım savaşında Osmanlı Devletine tam destek verdiler.
2)-Osmanlı Devleti İlk defa dış borç aldı.
3)-Osmanlı Donanması 4. kez Sinopta yakıldı. (İnebahtı,Çeşme,Navarin ve Sinop)
4)-Osmanlı Devleti Islahat Fermanını yayınladı.
 

ABDÜLAZİZ DÖNEMİ (1861-1876)

Bu Dönemde olan önemli olaylar:

          Rusya'nın Balkanlarda Panslavizm idealini yaymaya başlamasıyla isyanlar başlamıştır.
(Sırp,Karadağ,Bosna-Hersek,Romen(Eflak-Boğdan) ve Bulgar isyanları ortaya çıkarak “Balkan Bunalımı”na zemin hazırlandı.

          Fransa'nın etkisiyle "Galatasaray Lisesi" açıldı.

          Dolmabahçe sarayının yapımı tamamlandı.

           İlk Osmanlı Üniversitesi olan "Darülfünun" açıldı.

          Yurt dışına geziye giden ilk Osmanlı padişahıdır. ( Fransa'ya)

          Mısır Hidivi (valisi) İsmail Paşa’nın gayretleri ve Fransa’nın desteğiyle 1869’da Süveyş Kanalı
açılmış, böylece coğrafi keşiflerle önemini yitiren Mısır ve Akdeniz ticareti yeniden canlanmıştır.

          * Bu durum Avrupalı devletlerin Mısır'a sahip olma arzunu artırmıştır.

           Girit’teki Rumlar ayaklanarak Yunanistan’a bağlanmak istediler. Avrupalıların duruma müdahalesiyle Osmanlı Devleti HALEPA FERMANI’nı ilan etmiş ve Giritlilere vergi muafiyeti getirilmiştir.

           Bulgar Kilisesine özerklik verildi. ( Bulgaristan'ın bağımsızlığına yol açabilecek bir gelişmedir)

           Büyük paralar harcanarak dünyanın üçüncü büyük donanma gücü oluşturulmuş ancak yararlanılamamıştır.

          Avrupalı Devletler azınlıklarla ilgili ağır istek ve tehditlerden oluşan BERLİN MEMORANDUM’UNU ilan ettiler.

          Avrupa'da önemli gelişmeler görülmüş, İtalya (1870), ve Almanya (1871) siyasi birliklerini tamamlayarak siyasi güç olarak ortaya çıktılar.

             Abdülaziz, Meşrutiyeti ilan etmemekte direnince ,GENÇ OSMANLILAR tarafından tahttan indirilmiş, yerine V.MURAT getirilmiştir. * Bu olay Osmanlılarda yenilik taraftarlarının güçlendiğinin göstergesidir.

(Abdülaziz tahttan indirildikten sonra Feriye Sarayı’nda hapis hayatı yaşadı. Burada damarları kesik vaziyette bulundu.)

V. MURAT DÖNEMİ  ( 1876 )
 

             V. Murat Abdülaziz’in tahttan indirilmesi sonucu padişah oldu.(1876) Ancak sağlığının yerinde
olmadığı görüldü. 3 aylık bir dönem sonunda , başta Mithat Paşa olmak üzere önde gelen devlet adamları
V. Murat’ın yerine Meşrutiyeti ilan etme sözü veren II.Abdülhamit’i tahta çıkardılar.

Read More

II.Mahmut Dönemi

 II.MAHMUT DÖNEMİ  (1808-1839)

1. Sened-i İttifak ( 1808 ) :

II.Mahmut ile merkezi dinlemeyen eyalet valileri "ayanlar" arasında yapılan sözleşmedir.

* İlk kez Osmanlı Sultanı'nın haklarına sınırlama getirilmiştir. Bu sözleşme ile Sultan , Ayanların varlığını, ve haklarını tanıyacaktır.

* Bu durum Osmanlı Sultanının ayanlara söz geçiremeyecek kadar zayıfladığını gösterir. Ayanlar'da kendi bölgelerinden devletin asker ve vergi toplamasına yardım edecektir.

Not : Alemdar Mustafa Paşa, kaldırılan Nizam-ı Cedit Askeri ocağının yerine, Sekban-ı Cedit adında yeni bir askeri ocak kurdurmuştu. Ancak, yeniçeriler,  Alemdar Mustafa Paşanın ölümüyle , bu askeri ocağın kaldırılmasıyla sonuçlanan bir ayaklanma yapmışlardır. ( Yeniçerilerin son ayaklanmasıdır.)  ( 1808 )

2. Osmanlı - Rus Savaşı  ( 1806 -1812 ) ve Bükreş Antlaşması :  

Sebepler:
            1)- Rusların Sırp isyanını desteklemesi ve Balkan Milletlerini kışkırtması.
            2)- Rusya’nın Eflak-Boğdan’ı işgal etmesi.
Savaş:

• Rusların Eflak-Boğdan’ı işgal etmesi karşısında Fransa’nın etkisiyle Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş ilan etti. Osmanlı-Fransız yakınlaşması karşısında İngiltere , Rusya’nın yanında yer aldı.• İngilizler Ruslara destek için donanmalarını İstanbul’a gönderdiler. İstanbul’a sadece denizden yapacakları bir saldırıyla başarılı olamayacaklarını anlayarak geri döndüler. Bu defa Mısır’a saldıran İngilizleri Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa püskürtttü.
• Fransa 1807’de Rusya ile “Tilsit Antlaşmasını” imzalayarak, dostluk kurdu. Yalnız kalan Osmanlı Devleti İngiltere’ya yaklaştı. İngiltere ile “ Çanakkale (Kale-i Sultaniye)” antlaşmasını imzaladı.• Bu arada Ruslar Osmanlı topraklarında ilerliyordu. Avrupa’da siyasi ortam yeniden değişti. Fransa ile Rusya’nın arası yeniden açıldı. Rusya’ya silahlarını çeviren Fransa bu defa Osmanlı Devleti’nin yanında yer aldı. Fransa’ya güvenemeyen Osmanlı Devleti Rusya ile BÜKREŞ ANTLAŞMASINI imzalayarak savaşı sona erdirdi.
Sonuç:

Bükreş Antlaşması  (1812) :

1)- Ruslar bu savaşta işgal ettikleri Eflak ve Boğdan'ı Osmanlı Devletine geri verdiler.

2)- Basarabya, Ruslar'a bırakıldı. Prut ırmağı iki devlet arasında sınır kabul edildi.

3)- Sırplara bazı ayrıcalıklar tanınacaktı.

3. Yunan İsyanı  :

Sebepleri :

1)- Fransız ihtilali nin milliyetçilik, bağımsızlık gibi fikirlerinin etkisi
2)- Rusya’nın ve Avrupa Devletleri’nin kışkırtması
3)- 1804 de kurulan Etnik-i Eterya Cemiyeti’nin çalışmaları

Not :  Yunan ayaklanması iki bölümdür. Birincisinde Rusya'nın doğrudan desteğini sağlamak amacıyla, ayaklanma Eflak ve Boğdan'da çıkarılmış, ancak Eflak halkının Rumları sevmemesi ve destek vermemesi üzerine ayaklanma bastırılmıştır.İkincisi Mora'da çıkarılan ayaklanmadır.

İsyan :

      1821’de Mora’da başlayan isyan kısa sürede büyüdü. Osmanlı hükümeti Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi.M.Ali Paşa yardım karşılığında II.Mahmut’tan Mora ve Girit valiliklerinin kendisine verilmesini istedi. Osmanlı ve Mısır donanması isyanı bastırdı ve NAVARİN limanına çekildi. Ancak Yunan isyanının bastırılması Batılıların işine gelmedi. İngiltere, Fransa, Rusya ve Avusturya , Osmanlı devleti’ne ültimatom vererek Yunanistan’a bağımsızlık verilmesini istediler. Bu istek reddedilince Osmanlı ve Mısır donanmasını NAVARİN de yaktılar. Rusya Osmanlı Devletine savaş ilan etti.

NOT: Navarin olayı Osmanlı Donanmasının yaşadığı 4 felaketten biridir. Birincisi 1571 İnebahtı, İkincisi 1770 Çeşme, Üçüncüsü 1827 Navarin, Dördüncüsü 1853 Sinoptur.

NOT : Yeniçeri Ocağının Kaldırılması  ( Vaka-i Hayriye ) ( 1826 ) :  Ocak devlet içindir özelliğini yitirip, devlet ocak içindir anlayışının egemen olduğu yeniçeri ocağı , yeniliklerin önündeki en büyük engeldi.Ve devlete sürekli sorun çıkarıyordu.

Saray, halk ve ulemanın ortak çabasıyla kaldırıldı. Bu olaya , hayırlı olay anlamında "Vaka-i Hayriye" denilir. Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla yerine "Asakir-i Mansure-i Muhammediye " adında yeni bir askeri ocak kuruldu.

4.  1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı

  Sebepleri :

1)- Ruslar’ın sıcak denizlere inmek istemesi

2)- Osmanlının Rusya’dan Navarin’de yakılan donanmanın zararını talep etmesi
3)- Osmanlı’nın Yunanlılar ve azınlıklarla ilgili Avrupa Devletlerinin ve Rusya’nın isteklerini reddetmesi.

Savaş :

Bu sebeplerden , Rusya'nın saldırısıyla savaş başladı. Ancak Osmanlı Devleti böyle bir savaşa hazır değildi ;
1)- Donanması Navarin’de yakılmıştı.
2)- 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırılmış, ASAKİR-İ MANSURE-İ MUHAMMEDİYE ordusu yeni kurulmuştu.
3)- Yunan ayaklanmasından dolayı bütün Avrupa Osmanlının karşısındaydı.

Sonuç :

Rusların ilerleyerek doğuda Erzurum’a, batıda Edirne’ye kadar gelmeleri üzerine Osmanlı devleti barış istedi.

Edirne Antlaşması  (1829).

Maddeleri:
1)- Yunanistan'ın bağımsızlığı tanındı.
2)- Tuna ağzındaki adalar Ruslar'a bırakıldı. Buna karşılık, Eflak, Boğdan Osmanlılara geri verildi.
3)- Eflak, Boğdan ve Sırbistan'a ayrıcalıklar verilmesi kabul edildi.
4)- Doğu'da Anapa, Poti, Ahıska, Ahıkelk kaleleri Rusya'ya bırakıldı.
5)- Rus ticaret gemilerinin boğazlardan serbestçe geçmeleri kabul olundu.

6)- Rusya'ya 8,5 milyon lira savaş zarar ödentisi verildi.

NOT: Osmanlı Devletinde bağımsızlığını elde eden ilk Hıristiyan azınlık YUNANİSTAN’dır.
NOT: Osmanlının Yunan isyanı ve Rus savaşıyla uğraşmasını fırsat bilen Fransa 1830’ da CEZAYİR i işgal etti.

5.  Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa'nın İsyanı :

Sebepleri :

1)- Yunan isyanının bastırılmasında II. Mahmut’a yardım eden Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya vaad edilen yerlerin verilmemesi
2)- Mehmet Ali Paşa’nın Navarin olayından sonra padişahtan izin almadan ordu ve donanmasını geri çekmesi.
3)- 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşında yardım istenildiği halde Mehmet Ali Paşa’nın yardım göndermemesi

Gelişme  :

               II.Mahmut Mehmet Ali Paşa’yı görevden almak için hazırlanırken Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa, üzerine gönderilen padişah kuvvetlerini yenerek Konya’ya ilerledi. Bu zor durum karşısında padişah yabancı devletlerden yardım istedi. İngiltere ve Fransa bu isteğe kayıtsız kaldılar. II.Mahmut son çare olarak (denize düşen yılana sarılır diyerek) Rusya’dan yardım istedi. Bir Rus donanması İstanbul boğazını geçerek Büyükdere önlerine demirledi.Osmanlı - Rus yakınlaşması İngiltere ve Fransa’yı telaşlandırdı. Hemen devreye girerek Mehmet Ali Paşa ya baskı yaptılar. Bunun üzerine Mehmet Ali Paşa ile II.Mahmut arasında KÜTAHYA ANTLAŞMASI imzalandı.(14 Mayıs 1833)
 

KÜTAHYA ANTLAŞMASI (14 Mayıs 1833)

1)- Mehmet Ali Paşa’ya Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak Suriye valiliği de verilecek.
2)- Oğlu İbrahim Paşa’ya da Cidde valiliğine ek olarak Adana Valiliği verildi.

NOT: Bu antlaşma Mısır sorununu geçici olarak çözmüş fakat iki taraf ta bu anlaşmadan memnun olmamıştır.
NOT: Kütahya antlaşmasına rağmen kendisini güvende hissetmeyen II.Mahmut, Rusya'yla HÜNKAR İSKELESİ antlaşmasını imzalamıştır.(1833)
 

HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI (8 Temmuz 1833)

1)- Osmanlılar ve Ruslar bir savaş zamanı birbirlerine yardım edeceklerdi.
2)- Osmanlı devletine bir düşman saldırırsa ,Rusya asker ve donanma gönderecek Osmanlı Devletini koruyacaktı. Masrafları Osmanlı Devleti karşılayacaktı.
3)- Rusya bir saldırıya uğrarsa , Osmanlı devleti Rusya'ya asker ve donanma göndermeyecek , Çanakkale ve İstanbul boğazlarını kapatacaktı.

4)- Bu antlaşma 8 yıl yürürlükte kalacaktı.

ÖNEMİ:
1)- Rusya bu antlaşmayla boğazlar üzerinde büyük avantaj sağlayıp, Karadeniz'deki güvenliğini artırmış oldu.
2)- Bu antlaşmayla Boğazlar sorunu ortaya çıkmıştır.
3)- Bu antlaşma Osmanlının boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını , tek başına  kullandığı son antlaşmadır.

NOT: Osmanlı Devleti Mısır ve Boğazlar meselesinde İngiltere’nin desteğini kazanmak için İngiltere ile 1838 BALTA LİMANI Antlaşmasını imzalamıştır.Bu antlaşma ile İngiltere'ye çok geniş ekonomik haklar verilmiş, Osmanlı ülkesinde tekel sistemi ve iç gümrük yönetimi kaldırılmış böylece Osmanlı ekonomisinin çöküşü hızlanmıştır.
 

     Kütahya antlaşması fazla uzun sürmedi. 1839’da Mehmet Ali Paşa bağımsızlığını ilan etti. Oğlu İbrahim Paşa , üzerine gönderilen Osmanlı kuvvetlerini NİZİP’te yendi.İngiltere ve Fransa Hünkar İskelesi antlaşmasına dayanarak Rusya'nın boğazlara egemen olmasından çekindiklerinden , hemen devreye girerek MISIR konusunda Londra’da uluslararası bir konferans düzenlendi.

NOT: Nizip yenilgisi haberi İstanbul’a gelmeden II. Mahmut ölmüş, yerine Abdülmecid padişah olmuştur.

Read More

III.Selim Dönemi (Dağılma Dönemi)

              DAĞILMA DÖNEMİ

              Osmanlılarda 1792 Yaş antlaşmasıyla başlayan, 1 Kasım 1922 'de Saltanatın kaldırılmasına kadarki geçen döneme Dağılma,Parçalanma ve Çöküş dönemi denilmektedir.

Bu Dönemde İzlenen Politika :

          Fetih siyasetinden vazgeçilerek, devletin topraklarını ( sınırlarını )  koruma politikası izlenmiştir.

          Halkın sosyal yapısında ıslahatlar yapılmıştır.

          Gerileme döneminde başlayan denge politikasına devam edilmiştir.

          Rusya' nın yayılma çabalarına karşılık, diğer devletlerin desteği sağlanmaya çalışılmıştır.

          Yapıyı çağdaşlaştırma ve batılılaşma çabaları görülür.

                                                      III.SELİM DÖNEMİ ( 1789 - 1807 )
1. Döneminde yapılan Yenilikler ;

          Devletin gidişi hakkında devlet adamlarından rapor istendi.

          Avrupa tarzı eğitim veren "Nizam-ı Cedit " adında askeri ocak kurdu.

          Askeri ocağın giderlerini karşılamak amacıyla, "İrad-ı Cedit" adlı bir hazine oluşturdu.

          "Mühendishane-i Berr-i Hümayun" adlı, kara topçu okulu açıldı.

          Avrupa'dan çok sayıda mühendis ve uzman getirildi.

          Avrupa'da daimi elçilikler kuruldu.

          Okullarda yabancı dil ( Fransızca), bu dönemde okutulmaya başlandı.

          Halk yerli malı kullanmaya özendirildi.

2. Fransa'nın Mısır'a Saldırması  ( 1798- 1801 ) :

Nedenleri :

          Mısır'ı ele geçirerek , İngiltere'nin sömürge bağlantılarını kesmek

          Osmanlı devletinden pay kapmak

          Akdeniz'de Fransız gücünü, egemenliğini artırmak

          Mısır'ın ekonomik kaynaklarından yararlanmak.

Gelişme :

Napolyon Tulon'dan hareket ederek, İskenderiye'ye çıkmış, Mısır'daki Osmanlı kuvvetlerini yenilgiye uğratarak, Kahire'ye girmiştir. Fransa ile savaş halinde bulunan İngiltere ve Rusya'nın,Osmanlı Devletine yardım teklifi üzerine bağlaşma kuruldu.Rus ve İngiliz donamaları, Akdeniz'e açıldılar. Ruslar egedeki bazı adaları geçici olarak ele geçirdiler, Amiral Nelson komutasındaki İngiliz donanması, İskenderiye yakınlarındaki "Abukır" da, Fransız donanmasına baskın yaparak, gemileri yaktı.Napolyon Osmanlı Devletini barışa zorlamak amacıyla, Suriye üzerine yürümüş, Akka kalesini kuşatmış, fakat "Cezzar Ahmet Paşa" komutasındaki "Nizam-ı Cedit " askerlerine yenilmiştir. Napolyon bir süre sonra yerine vekil bırakarak Mısır'ı terketti.

Sonuç :

El-Ariş Antlaşması ( 1801 )  : Fransızlar , Mısır'ı boşaltarak Osmanlı devletine teslim edecekler, buna karşılık İngilizler, gemileriyle Fransızlar'ı , Fransa' ya taşıyacaklardı.

3. Sırp İsyanı  (1804) :

Sebepleri:

1)- Fransız İhtilalinin Milliyetçilik, bağımsızlık ve hürriyet gibi fikirlerinin sırplar üzerinde etkili olması
2)- Savaşların Sırbistan toprakları üzerinde geçmesi ve bu savaşlar sırasında Sırbistan’ın sık sık el değiştirmesi
3)- Sırbistan’daki Yeniçerilerin olumsuz davranışları
4)- Rusya'nın kışkırtması

İsyan:
       Bu sebeplerden dolayı 1804’de KARA YORGİ liderliğinde Sırplar ayaklandı.
*  Osmanlı Devletinde “Milliyetçilik” akımı neticesinde ayaklanan ilk topluluk  SIRPLAR’dır.

Sırplarla İlgili Antlaşmalar:

1)- 1806-1812 Osmanlı Rus Savaşı sonucunda Ruslarla imzalanan BÜKREŞ ANTLAŞMASI’nda Sırplara bazı haklar verildi.
2)- 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda Ruslarla imzalanan EDİRNE ANTLAŞMASI’nda Sırplara özerklik verildi.
3)- 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda imzalanan Ayestefanos ve BERLİN ANTLAŞMASI’nda Sırbistan'a bağımsızlık verildi..

  4. Kabakçı Mustafa İsyanı ( 1807 ) :  

Nizam-ı Cedit askerlerinin varlığını kendileri için tehlikeli gören Yeniçeriler, Nizam-ı Cedit  askerlerinin Tuna boylarına gönderilmesini fırsat bilerek ayaklandılar. III.Selim'i öldürerek, IV.Mustafa'yı padişah yaptılar,   Nizam-ı Cedit ocağını kaldırdılar. Ancak, III.Selim'in dostu , Rusçuk ayanı "Alemdar Mustafa Paşa"    İstanbul'a gelerek ayaklandırmayı bastırmış, IV.Mustafa'nın yerine II.Mahmut'u tahta çıkarmıştır.                                                        

Read More