TÜRKİYE’DE BAŞLICA SANAYİ KOLLARI LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
Un ve Unlu Ürünler Sanayii:Eskişehir, Konya, Ankara gibi İç Anadolu bölgesi
illerinde ve İstanbul, İzmir,Adana, Bursa gibi yüksek nüfus potansiyeli olan
illerde toplanmıştır.
Şeker ve Şekerli Gıdalar Sanayii:İç Anadolu ve İç Batı Anadolu bölümünde
yoğunlaşmıştır.
Süt ve Süt Ürünleri Sanayii:Hayvancılığın birinci derecede etkili olduğu
Kars-Erzurum yöresi ile Doğu Karadeniz bölümünde gelişmiştir. Bu bölüm ve
yöreler yanında Afyon, Muğla, Denizli, Kastamonu, Amasya, Giresun, Kahramanmaraş
ve Bayburt’ta Süt Endüstrisi Kurumuna bağlı (S.E.K.) 30 dolayında fabrika vardır. Ayrıca özel
sektöre ait Pınar Süt (İzmir-Pınarbaşı), Mis Süt (Balıkesir-Gönen), Meriç Süt
(Edirne) vb. gibi büyük ölçekli kuruluşlar vardır.Peynir ise sütü bol olan
alanlarda (Edirne, Tekirdağ-beyaz peynir, Erzincan-tulum peyniri, Kars, Ağrı,Erzurum-kaşar peyniri) üretilmektedir.
Et ve Et Ürünleri Sanayii: Özellikle son yıllarda özel sektör kombinaları (Pınar, Maret vb. gibi) ile et ürünleri modern bir biçimde alıcıya sunulmaktadır.
Ülkemizde balık unu ve balıkyağı üreten tesisler ise Karadeniz bölgesinde yer alır. Trabzon’da Karadeniz Su Ürünleri Sanayi, Rize’de Karadeniz Balık Sanayi, Samsun’da kedi köpek maması üreten tesisler
bulunur.Van,Erzurum,Trabzon,Çankırı,İzmir,Ankara ve İstanbul,Edirne ve Tekirdağ
gibi illere et ürünlerini işleyen fabriklar yaygındır.
Çay Sanayii:Rize,Artvin, Trabzon, Giresun illerinde bulunur.
Konserve Sanayii: Bursa, Balıkesir gibi sebze ve meyve tarımının geliştiği illerde toplanmıştır. Meyve kompostosu, reçel, marmelat ve domates salçası fabrikalarının da Güney Marmara bölümü illerinde toplandığı görülür.Gelibolu, Çanakkale ve Erdek gibi kıyı kentlerimizde ise balık konserveciliği gelişmiştir.
Bitkisel Yağ Sanayii:Zeytinyağı en çok Marmara(Balıkesir,Bursa, Çanakkale) ve
Ege bölgelerinde(İzmir,Muğla,Aydın) ve Gaziantep,Kilis,Adana,Hatay illerinde
elde edilir. Ülkemizin Marmara(Edirne,Tekirdağ), Ege(İzmir), İç Anadolu,
Karadeniz’in iç kısımlarında ayçiçeği yağı üreten fabrikalar bulunur. Son
yıllarda gelişen soya fasulyesinden yağ üreten fabrikalar ise Ordu ve
Adana’dadır. Ayrıca yerel olarak tüketilen yerfıstığı, pamuk yağı gibi yağ
fabrikaları da vardır.
Tütün ve Alkollü İçki Sanayii: Sigara fabrikaları İzmir , İstanbul, Adana,
Samsun ve Tokat, Malatya ve Bitlis’te kurulmuştur.
Bira üretimi İstanbul, Ankara,İzmir ve Yozgat’ta yer alır. Şarap fabrika ve
yapımevleri ülkenin birçok yerinde (İzmir-Halkapınar, Nevşehir-Ürgüp, Tokat,
Gaziantep, Elazığ, Kırıkkale, Şanlıurfa, Antalya-Hoşköy,Bilecik, Niğde-Bor,
Karaman, Edirne-Uzunköprü) bulunmaktadır.İlk kez İzmir-Halkapınar’da yabancı
sermaye ile kurulan rakı fabrikasını, 1922 yılında İstanbul Paşabahçe, 1931′de
Diyarbakır, 1933′te Gaziantep, 1967′de Tekirdağ rakı fabrikaları izlemiştir.
Dokuma (Tekstil), Deri ve Giyim Sanayii:Ülkemizde pamuklu kumaş dokuma
fabrikaları İstanbul,Eskişehir, Kahramanmaraş, Erzincan, Malatya, Konya
(Ereğli), İzmir, Kayseri,İzmir (Bergama), Adana, Aydın (Nazilli), Antalya,
Manisa,Diyarbakır,Bursa,Uşak, Mersin,Erzincan ve Karaman’da yer alır.
Yünlü dokuma fabrikası İstanbul Feshane (Defterdar)ve Hereke’de, Bursa –
Merinos, İstanbul, İçel, Adana, Edirne, Uşak,Gazi Antep,Kayseri ve İzmir’de
kurulmuştur.
Hazır giyim fabrikaları büyük çoğunlukla İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük
kentler çevresinde toplanmıştır.
Doğal ipek ipliği ve ipekli kumaş üretimi Bursa ilinde gelişmiştir. Yapay ipek
konusundaki en büyük fabrika da Bursa-Gemlik’te yer alan Gemlik Suni İpek
Fabrikasıdır.
Halıcılık;Isparta, Uşak, Burdur, Denizli, Manisa,Niğde, Nevşehir, Kayseri,
Konya, Sivas,Manisa,Ağrı, Tokat, Erzurum, Ağrı illerinde gelişmiştir.
Dericilik ve deri endüstrisi fabrika ve atölyelerin %80′e yakın kısmı
İstanbul’da toplanmıştır. İzmir,Bolu ve Manisa illerinde de deri fabrikaları
bulunmaktadır.
Maden Sanayii:
Demir-çelik üretimi Karabük’te ,Ereğli ,İskenderun ,Sivas,Kırıkkale, İzmir’de
yer alan İzmir demir-çelik ve Metaş da diğer önemli fabrikalar arasındadır.
Antalya’da ve Elazığ’da kurulan kromu işleyen Ferrokrom metalürji tesisi vardır.
Bakırı işeyen izabe tesisleri Maden-Elazığ,Murgul-Artvin ve Samsun’da yer alır.
Alüminyum tesisleri Konya- Seydişehir ve Kayseri’de yer alır.
Otomotiv ve Madeni Eşya Sanayi: Bursa’da (Tofaş, Renault), İzmir’de (Opel, BMC),
İstanbul’da(Ford, Otosan), Adapazarı’nda (Toyota),İzmit ve Adana’da otomobil ve
yük taşıtları üreten fabrikalar vardır.
Tarım araç ve gereçleri üretimi ise başta İstanbul ve Adapazarı olmak üzere
İzmir,İzmit,Ankara,Kayseri,Konya,Şanlı Urfa, Adana, Eskişehir gibi kentlerde yer
alır.
Gemiler; İstanbul’da (Camialtı,Taşkızak, Haliç, Hasköy, Pendik, Tuzla), İzmit
(Gölcük), İzmir’deki(Alaybey),Ereğli(Zonguldak) tersanelerinde yapılmaktadır.
Demiryolu taşıtları yapım ve bakım fabrikaları ise Eskişehir (lokomotif),
Sivas(lokomotif ve vagon), Ankara (lokomotif ve diğer gereçler), Adapazarı
(ihracatayönelik vagon) illerinde yer alır. Ankara Mürdet’te açılan ilk uçak
fabrikamız da F-16 savaş uçakları yapmaktadır. Son yıllarda Eskişehir’de uçak
motor parçalarının yapıldığı, bilgisayar kontrollü teçhizatların kullanıldığı
bir fabrika kurulmuştur. Ayrıca Ankara ve Eskişehir’de uçakların her türlü tamir
ve bakım işlerini de doğrudan yapan ve yedek parça üreten tesisler
vardır.Adapazarı’nda kurulan tank ve palet fabrikası da askeri amaçlı üretim
yapar.
Buzdolabı, çamaşır makinası vb. gibi dayanıklı tüketim malları ile çok sayıda
elektrikli araç-gereç ile elektronik ve hassas cihaz yapımı İstanbul,
İzmit,İzmir,Manisa,Ankara, Bursa ve Gaziantep’te gelişmiştir.
Kimya Sanayii: Bu sanayi kolunun gelişmesinde petrol rafine
tesislerinin devreye girmesinin büyük rolü olmuştur.
İzmir Aliağa’da, Mersin Ataş’ta, Batman ve Kırıkkale’deki rafineriler, ülkemizde
plastik,lastik ve sentetik eşya üretimini arttırmıştır. Adapazarı, Kırşehir,
İzmit ve Kırşehir’deki motorlu taşıt araçları lastiği üreten fabrikalar yanında
plastik madde üreten tesisler de büyük kentler çevresinde gelişmiştir.
İzmit’teki klor ve kostik soda fabrikası, Karabük’te asit, sülfürik, amonyum,
sülfat, naftalin vb. üreten kuruluşlar Bandırma’daki sülfürik asit ve borik asit
fabrikaları,Ereğli, İskenderun ve Maden (Elazığ) kasabası civarındaki sülfürik
asit fabrikaları
ile Van gölü kenarındaki soda fabrikası bu tip tesislere örnek oluşturur.
Yapay gübre üreten fabrikalar arasında ise Karabük (Karabük demirçelik),
İskenderun-Sarıseki (Sarıseki), Balıkesir-Bandırma (BAGFAŞ), İzmit-Yarımca
(Yarımca),Kütahya, Adana (Toros Gübre), Elazığ, Samsun-Tekeköy (Karadeniz
Gübre), Bursa-
Gemlik, Mersin (Akdeniz Gübre), İzmir (Ege Gübre) yer alan fabrikalar
sayılabilir.
İlaç sanayi İstanbul ve yakın çevresinde toplanmıştır. İlaç sanayimize ait diğer
fabrikalar İzmir,Ankara,Adapazarı ve Samsun’da bulunmaktadır.
Boya sanayi ise İstanbul, İzmir,Mersin’de toplanmıştır. Kibrit sanayi ise
İstanbul’da yer alır.
Sabun ve deterjan üreten fabrikalar,İzmir,Balıkesir,İstanbul,İzmit ve Gazi
Antep’te yer alır.
Taş ve Toprağa Dayalı Sanayii:
Çimento fabrikaları;İzmit Darıca’da ,İzmit-Eskihisar, Ankara, İstanbul
Zeytinburnu ve Kartal’da ,İzmir-Çimentaş, Eskişehir, Tarsus, Adana, Çorum,
Kırklareli, Gaziantep,Bursa, İstanbul-Akçimento, Isparta-Göltaş, Mersin Çimse,
Kars, Ağrı, Van, İskenderun,Siirt-Kurtalan, Şanlıurfa vb.). Günümüzde 20 milyon
ton üretim kapasitesine sahip 38 adet çimento fabrikası bulunmaktadır.
Tuğla fabrikaları Ege Bölgesinde İzmir-Salihli arasında, Manisa, Aydın,
Uşak,Kütahya, Afyon’da yer alır. Ayrıca kil hammaddesinin pişirilmesi ile tuğla
yapımı Adapazarı, Eskişehir ve Bafra’da yaygındır. Bartın, Bolu, Giresun ve
Çorum’da büyük kapasiteli tuğla fabrikaları yer alır. Ateş tuğlası adı verilen
ve ısıya dayanıklı
tuğla üretimi ise Sümerbank’ın Filyos’taki fabrikasında yapılmaktadır. Ayrıca
Manisa,Bartın, Gümüşhane, Adapazarı, Muğla başta olmak üzere torbalanmış kireç
üretimi de yapılır.
Şişe-cam endüstrisi; İstanbul Paşabahçe’de ,Gebze-Çayırova’da , İzmit,Adapazarı
ve Antalya’da (oto
camı)Denizli,Kırklareli,Bursa,Mersin,Ankara,Kayseri,Niğde,Zonguldak,Tekirdağ,Eskişehir
ve Sinop’ta cam yapan çeşitli fabrikalar vardır.
Ülkemizde en büyük seramik fabrikaları İstanbul, İzmit, Bozüyük-Bilecik,
Çanakkale-Çan,Uşak, İzmir ve Kütahya’da yer alır.
Orman Ürünleri Sanayii:Kereste sanayi orman yönünden zengin olan Karadeniz
bölgesinde gelişmiştir. Cide, Bolu, Bartın, Düzce,
Rize, Yenice, Ayancık, Ardeşen, Ordu, Borçka, Bafra’da kereste fabrikaları yer
alır.
Düzce’de ambalaj, Kastamonu’da orman ürünleri entegre tesisleri bulunur.
Mobilya fabrikaları ise büyük kentler de (İstanbul,Ankara, Bursa, İzmir,Kayseri)
toplanmıştır.
Ambalaj fabrikaları Antalya ve Mersin’de yer alır.
Kağıt fabrikaları İzmit SEKA,Paşaköy, Çaycuma, Bartın, Aksu, Taşucu, Bolvadin,
Dalaman,Balıkesir’de gazete kağıdı, Taşköprü’de, Bilecik’te,Aliağa,Kemalpaşa ve
Tire(İzmir),Denizli,Çorlu(Tekirdağ) Konya,Malatya,Kahraman Maraş’ta
bulunmaktadır.
Kayıtlar
