Hızlı ve kolay bir şekilde sende web site sahibi olmak istiyorsan tek yapman gereken sitenin aşağısında bulunan iletişim formu üzerinden gerekli bilgileri girmen. Hepsi bu kadar.
Sende web sitemize reklam vermek veya ilan vermek istiyorsan. Tek yapman gereken sitenin en altında bulunan yere iletişim bilgilerini girmen yeterli olacaktır. Ekip arkadaşlarımız siziznle iletişime gececektir.
Sende kalemine güveniyorsan web sitemizde bir şeyler paylaşmak yazmak istiyorsan siteinin en aşağısında bulunan iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime gecebilirisni
TÜRKİYE’DE SANAYİ KOLLARI VE DAĞILIŞI TABLO HALİNDE LİSE 3 COĞRAFYA 11.SINIF KİTABI LİSE 3.SINIF
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TÜRKİYE’DE BAŞLICA SANAYİ KOLLARI LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
Un ve Unlu Ürünler Sanayii:Eskişehir, Konya, Ankara gibi İç Anadolu bölgesi
illerinde ve İstanbul, İzmir,Adana, Bursa gibi yüksek nüfus potansiyeli olan
illerde toplanmıştır.
Şeker ve Şekerli Gıdalar Sanayii:İç Anadolu ve İç Batı Anadolu bölümünde
yoğunlaşmıştır.
Süt ve Süt Ürünleri Sanayii:Hayvancılığın birinci derecede etkili olduğu
Kars-Erzurum yöresi ile Doğu Karadeniz bölümünde gelişmiştir. Bu bölüm ve
yöreler yanında Afyon, Muğla, Denizli, Kastamonu, Amasya, Giresun, Kahramanmaraş
ve Bayburt’ta Süt Endüstrisi Kurumuna bağlı (S.E.K.) 30 dolayında fabrika vardır. Ayrıca özel
sektöre ait Pınar Süt (İzmir-Pınarbaşı), Mis Süt (Balıkesir-Gönen), Meriç Süt
(Edirne) vb. gibi büyük ölçekli kuruluşlar vardır.Peynir ise sütü bol olan
alanlarda (Edirne, Tekirdağ-beyaz peynir, Erzincan-tulum peyniri, Kars, Ağrı,Erzurum-kaşar peyniri) üretilmektedir.
Et ve Et Ürünleri Sanayii: Özellikle son yıllarda özel sektör kombinaları (Pınar, Maret vb. gibi) ile et ürünleri modern bir biçimde alıcıya sunulmaktadır.
Ülkemizde balık unu ve balıkyağı üreten tesisler ise Karadeniz bölgesinde yer alır. Trabzon’da Karadeniz Su Ürünleri Sanayi, Rize’de Karadeniz Balık Sanayi, Samsun’da kedi köpek maması üreten tesisler
bulunur.Van,Erzurum,Trabzon,Çankırı,İzmir,Ankara ve İstanbul,Edirne ve Tekirdağ
gibi illere et ürünlerini işleyen fabriklar yaygındır.
Çay Sanayii:Rize,Artvin, Trabzon, Giresun illerinde bulunur.
Konserve Sanayii: Bursa, Balıkesir gibi sebze ve meyve tarımının geliştiği illerde toplanmıştır. Meyve kompostosu, reçel, marmelat ve domates salçası fabrikalarının da Güney Marmara bölümü illerinde toplandığı görülür.Gelibolu, Çanakkale ve Erdek gibi kıyı kentlerimizde ise balık konserveciliği gelişmiştir.
Bitkisel Yağ Sanayii:Zeytinyağı en çok Marmara(Balıkesir,Bursa, Çanakkale) ve
Ege bölgelerinde(İzmir,Muğla,Aydın) ve Gaziantep,Kilis,Adana,Hatay illerinde
elde edilir. Ülkemizin Marmara(Edirne,Tekirdağ), Ege(İzmir), İç Anadolu,
Karadeniz’in iç kısımlarında ayçiçeği yağı üreten fabrikalar bulunur. Son
yıllarda gelişen soya fasulyesinden yağ üreten fabrikalar ise Ordu ve
Adana’dadır. Ayrıca yerel olarak tüketilen yerfıstığı, pamuk yağı gibi yağ
fabrikaları da vardır.
Tütün ve Alkollü İçki Sanayii: Sigara fabrikaları İzmir , İstanbul, Adana,
Samsun ve Tokat, Malatya ve Bitlis’te kurulmuştur.
Bira üretimi İstanbul, Ankara,İzmir ve Yozgat’ta yer alır. Şarap fabrika ve
yapımevleri ülkenin birçok yerinde (İzmir-Halkapınar, Nevşehir-Ürgüp, Tokat,
Gaziantep, Elazığ, Kırıkkale, Şanlıurfa, Antalya-Hoşköy,Bilecik, Niğde-Bor,
Karaman, Edirne-Uzunköprü) bulunmaktadır.İlk kez İzmir-Halkapınar’da yabancı
sermaye ile kurulan rakı fabrikasını, 1922 yılında İstanbul Paşabahçe, 1931′de
Diyarbakır, 1933′te Gaziantep, 1967′de Tekirdağ rakı fabrikaları izlemiştir.
Dokuma (Tekstil), Deri ve Giyim Sanayii:Ülkemizde pamuklu kumaş dokuma
fabrikaları İstanbul,Eskişehir, Kahramanmaraş, Erzincan, Malatya, Konya
(Ereğli), İzmir, Kayseri,İzmir (Bergama), Adana, Aydın (Nazilli), Antalya,
Manisa,Diyarbakır,Bursa,Uşak, Mersin,Erzincan ve Karaman’da yer alır.
Yünlü dokuma fabrikası İstanbul Feshane (Defterdar)ve Hereke’de, Bursa –
Merinos, İstanbul, İçel, Adana, Edirne, Uşak,Gazi Antep,Kayseri ve İzmir’de
kurulmuştur.
Hazır giyim fabrikaları büyük çoğunlukla İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük
kentler çevresinde toplanmıştır.
Doğal ipek ipliği ve ipekli kumaş üretimi Bursa ilinde gelişmiştir. Yapay ipek
konusundaki en büyük fabrika da Bursa-Gemlik’te yer alan Gemlik Suni İpek
Fabrikasıdır.
Halıcılık;Isparta, Uşak, Burdur, Denizli, Manisa,Niğde, Nevşehir, Kayseri,
Konya, Sivas,Manisa,Ağrı, Tokat, Erzurum, Ağrı illerinde gelişmiştir.
Dericilik ve deri endüstrisi fabrika ve atölyelerin %80′e yakın kısmı
İstanbul’da toplanmıştır. İzmir,Bolu ve Manisa illerinde de deri fabrikaları
bulunmaktadır.
Maden Sanayii:
Demir-çelik üretimi Karabük’te ,Ereğli ,İskenderun ,Sivas,Kırıkkale, İzmir’de
yer alan İzmir demir-çelik ve Metaş da diğer önemli fabrikalar arasındadır.
Antalya’da ve Elazığ’da kurulan kromu işleyen Ferrokrom metalürji tesisi vardır.
Bakırı işeyen izabe tesisleri Maden-Elazığ,Murgul-Artvin ve Samsun’da yer alır.
Alüminyum tesisleri Konya- Seydişehir ve Kayseri’de yer alır.
Otomotiv ve Madeni Eşya Sanayi: Bursa’da (Tofaş, Renault), İzmir’de (Opel, BMC),
İstanbul’da(Ford, Otosan), Adapazarı’nda (Toyota),İzmit ve Adana’da otomobil ve
yük taşıtları üreten fabrikalar vardır.
Tarım araç ve gereçleri üretimi ise başta İstanbul ve Adapazarı olmak üzere
İzmir,İzmit,Ankara,Kayseri,Konya,Şanlı Urfa, Adana, Eskişehir gibi kentlerde yer
alır.
Gemiler; İstanbul’da (Camialtı,Taşkızak, Haliç, Hasköy, Pendik, Tuzla), İzmit
(Gölcük), İzmir’deki(Alaybey),Ereğli(Zonguldak) tersanelerinde yapılmaktadır.
Demiryolu taşıtları yapım ve bakım fabrikaları ise Eskişehir (lokomotif),
Sivas(lokomotif ve vagon), Ankara (lokomotif ve diğer gereçler), Adapazarı
(ihracatayönelik vagon) illerinde yer alır. Ankara Mürdet’te açılan ilk uçak
fabrikamız da F-16 savaş uçakları yapmaktadır. Son yıllarda Eskişehir’de uçak
motor parçalarının yapıldığı, bilgisayar kontrollü teçhizatların kullanıldığı
bir fabrika kurulmuştur. Ayrıca Ankara ve Eskişehir’de uçakların her türlü tamir
ve bakım işlerini de doğrudan yapan ve yedek parça üreten tesisler
vardır.Adapazarı’nda kurulan tank ve palet fabrikası da askeri amaçlı üretim
yapar.
Buzdolabı, çamaşır makinası vb. gibi dayanıklı tüketim malları ile çok sayıda
elektrikli araç-gereç ile elektronik ve hassas cihaz yapımı İstanbul,
İzmit,İzmir,Manisa,Ankara, Bursa ve Gaziantep’te gelişmiştir.
Kimya Sanayii: Bu sanayi kolunun gelişmesinde petrol rafine
tesislerinin devreye girmesinin büyük rolü olmuştur.
İzmir Aliağa’da, Mersin Ataş’ta, Batman ve Kırıkkale’deki rafineriler, ülkemizde
plastik,lastik ve sentetik eşya üretimini arttırmıştır. Adapazarı, Kırşehir,
İzmit ve Kırşehir’deki motorlu taşıt araçları lastiği üreten fabrikalar yanında
plastik madde üreten tesisler de büyük kentler çevresinde gelişmiştir.
İzmit’teki klor ve kostik soda fabrikası, Karabük’te asit, sülfürik, amonyum,
sülfat, naftalin vb. üreten kuruluşlar Bandırma’daki sülfürik asit ve borik asit
fabrikaları,Ereğli, İskenderun ve Maden (Elazığ) kasabası civarındaki sülfürik
asit fabrikaları
ile Van gölü kenarındaki soda fabrikası bu tip tesislere örnek oluşturur.
Yapay gübre üreten fabrikalar arasında ise Karabük (Karabük demirçelik),
İskenderun-Sarıseki (Sarıseki), Balıkesir-Bandırma (BAGFAŞ), İzmit-Yarımca
(Yarımca),Kütahya, Adana (Toros Gübre), Elazığ, Samsun-Tekeköy (Karadeniz
Gübre), Bursa-
Gemlik, Mersin (Akdeniz Gübre), İzmir (Ege Gübre) yer alan fabrikalar
sayılabilir.
İlaç sanayi İstanbul ve yakın çevresinde toplanmıştır. İlaç sanayimize ait diğer
fabrikalar İzmir,Ankara,Adapazarı ve Samsun’da bulunmaktadır.
Boya sanayi ise İstanbul, İzmir,Mersin’de toplanmıştır. Kibrit sanayi ise
İstanbul’da yer alır.
Sabun ve deterjan üreten fabrikalar,İzmir,Balıkesir,İstanbul,İzmit ve Gazi
Antep’te yer alır.
Taş ve Toprağa Dayalı Sanayii:
Çimento fabrikaları;İzmit Darıca’da ,İzmit-Eskihisar, Ankara, İstanbul
Zeytinburnu ve Kartal’da ,İzmir-Çimentaş, Eskişehir, Tarsus, Adana, Çorum,
Kırklareli, Gaziantep,Bursa, İstanbul-Akçimento, Isparta-Göltaş, Mersin Çimse,
Kars, Ağrı, Van, İskenderun,Siirt-Kurtalan, Şanlıurfa vb.). Günümüzde 20 milyon
ton üretim kapasitesine sahip 38 adet çimento fabrikası bulunmaktadır.
Tuğla fabrikaları Ege Bölgesinde İzmir-Salihli arasında, Manisa, Aydın,
Uşak,Kütahya, Afyon’da yer alır. Ayrıca kil hammaddesinin pişirilmesi ile tuğla
yapımı Adapazarı, Eskişehir ve Bafra’da yaygındır. Bartın, Bolu, Giresun ve
Çorum’da büyük kapasiteli tuğla fabrikaları yer alır. Ateş tuğlası adı verilen
ve ısıya dayanıklı
tuğla üretimi ise Sümerbank’ın Filyos’taki fabrikasında yapılmaktadır. Ayrıca
Manisa,Bartın, Gümüşhane, Adapazarı, Muğla başta olmak üzere torbalanmış kireç
üretimi de yapılır.
Şişe-cam endüstrisi; İstanbul Paşabahçe’de ,Gebze-Çayırova’da , İzmit,Adapazarı
ve Antalya’da (oto
camı)Denizli,Kırklareli,Bursa,Mersin,Ankara,Kayseri,Niğde,Zonguldak,Tekirdağ,Eskişehir
ve Sinop’ta cam yapan çeşitli fabrikalar vardır.
Ülkemizde en büyük seramik fabrikaları İstanbul, İzmit, Bozüyük-Bilecik,
Çanakkale-Çan,Uşak, İzmir ve Kütahya’da yer alır.
Orman Ürünleri Sanayii:Kereste sanayi orman yönünden zengin olan Karadeniz
bölgesinde gelişmiştir. Cide, Bolu, Bartın, Düzce,
Rize, Yenice, Ayancık, Ardeşen, Ordu, Borçka, Bafra’da kereste fabrikaları yer
alır.
Düzce’de ambalaj, Kastamonu’da orman ürünleri entegre tesisleri bulunur.
Mobilya fabrikaları ise büyük kentler de (İstanbul,Ankara, Bursa, İzmir,Kayseri)
toplanmıştır.
Ambalaj fabrikaları Antalya ve Mersin’de yer alır.
Kağıt fabrikaları İzmit SEKA,Paşaköy, Çaycuma, Bartın, Aksu, Taşucu, Bolvadin,
Dalaman,Balıkesir’de gazete kağıdı, Taşköprü’de, Bilecik’te,Aliağa,Kemalpaşa ve
Tire(İzmir),Denizli,Çorlu(Tekirdağ) Konya,Malatya,Kahraman Maraş’ta
bulunmaktadır.
TÜRKİYE’DE SANAYİNİN COĞRAFİ DAĞILIŞI - TÜRKİYE’DE SANAYİ KURULUŞLARI LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
Türkiye’de Sanayinin Coğrafi Dağılışı
Türkiye’de sanayinin dağılışına bakıldığında büyük dengesizliğin ortaya çıktığı
görülür.Bu bakımdan ülke sanayinin %60′ının Marmara bölgesinde toplandığı
dikkati çeker.Bu bakımdan İstanbul ülkemizde sanayinin toplandığı en önemli
merkez durumundadır. İstanbul’un sanayinin kuruluş yeri olarak seçilmesinde
büyük nüfus kütlelerini barındırması nedeniyle büyük bir tüketim merkezi olması,
yoğun göçler sebebiyle işgücü ihtiyacının karşılanması, öteden beri düzenli
ulaşım bağlantılarına sahip olması ve böylece gerek hammadde gerekse mamul madde
akışını kontrol edişi, büyük sermaye sahiplerinin bu kentte toplanması bu
faktörlerin başlıcalarıdır.
Ülkemizde sanayi tesisleri;
Kuzeybatı’da İstanbul,İzmit,Bursa,Sakarya
Batıda İzmir,Aydın,Denizli,Manisa
İç kesimlerde Ankara,Eskişehir,Konya,Kayseri
Güneyde Mersin,Adana,İskenderun,Gazi Antep,Kahraman Maraş
Kuzeyde Zonguldak,Karabük,Samsun
Doğuda Erzurum,Elazığ gibi kenlerde yoğunluk kazanmıştır.
Marmara bölgesinde dokuma, otomotiv ve gıda sanayinin ,Tekstil, boya ve metal
sanayi gelişmiştir.
Ege bölgesi, İstanbul’dan sonra Türkiye’nin ikinci büyük sanayi alanı
olan İzmir yer alır. Dokuma ve gıda sanayi başta olmak üzere, makine, yedek
parça, Petrol rafinerisi,yağ sanayi şeker sanayi , azot fabrikası ve seramik
fabrikaları, pamuklu dokuma sanayinin gelişme göstermiştir.
Batı Karadeniz bölümünde Zonguldak’taki maden kömürünün
varlığına bağlı olarak Karabük ve Ereğli demir çelik fabrikalarının
yanı sıra bu iki kuruluşa bağlı yan sanayi kolları gelişmiştir. Ayrıca bir bütün
olarak Karadeniz bölgesinde şeker, kağıt sülfürik asit, bitkisel yağ, fındık
kırma ve fındık ürünleri, orman ürünleri, balık unu, sigara, çimento ve ateş
tuğlası fabrikaları vardır.
Akdeniz Bölgesinin en hızlı sanayileşen kesimi Çukurova’dır. Bu bölgede Adana’da
yer alan çeşitli sanayi kolları dışında, Mersin petrol rafinerisi (ATAŞ),
İskenderun süper fosfat ve demirçelik fabrikaları, Antalya’da ferro-krom
fabrikası ve Seydişehir alüminyum tesisleri sayılabilir.
İç Anadolu bölgesi içine dağılmış endüstri kuruluşları ise Eskişehir, Kayseri,
Sivas,Konya, Kırıkkale, Ereğli ve Ankara gibi merkezlerde toplanmıştır. Bu
bölgenin Türkiye imalat sanayiindeki payı az olmakla birlikte son yıllarda
Eskişehir, Kayseri,Kırıkkale, Elmadağ ve Ankara’da savunma sanayine yönelik
tesisler gelişmiştir.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde sanayisi gelişmiş iller Gaziantep ve
Diyarbakır’dır. Bu bölgede çimento, gıda, dokuma, madeni eşya ve tarım aletleri
sanayi gelişmektedir. Doğu Anadolu bölgesinde ise büyük şehirler çevresinde
gelişmiş pamuklu dokuma, şeker, çimento, gıda ve tütün işletmeleri dikkati
çeker.
SANAYİNİN KURULUŞUNDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
Hammadde:Hammadde kaynaklarına yakınlık ya da bu hammaddelerin kolay bir şekilde
fabrikaya ulaştırılması sanayinin kuruluş ve gelişmesi için önemli şartlardan
biridir.
Ülkemizde üretilen tarım ürünlerinin çeşitliliği ve fazlalığı ve artan
nüfusumuzun ihtiyacı ülkemiz genelinde özellikle gıda sanayinin yaygınlaşmasına
neden olmuştur.
Enerji:Sanayinin en önemli kuruluş koşulu faktörlerinden biri de enerji
kaynaklarıdır.Türkiye enerji kaynakları bakımından gerekli potansiyele sahip bir
ülkedir. Petrol ve taşkömürü yetersizliğine karşın linyit rezervleri bakımından
oldukça zengindir.
Zonguldak’ta Çatalağzı’nda kurulan termik santral , Ayrıca Kütahya ve Soma
yöresindeki termik santraller ,Marmara Bölgesinde doğalgaza dayalı Hamitabat,
İstanbul yakınlarında akaryakıtla çalışan Ambarlı ve Silahtardaki termik
santrallar ve Afşin-Elbistan termik santralı ülkemizin enerji gereksinimini
sağlayan başlıca santrallardır. Ayrıca son yıllarda Rusya’dan getirilen doğalgaz
sanayimizin kullandığı başlıca enerji kaynakları arasındadır.
İlk hidro-elektrik santral Sakarya nehri üzerinde kurulan Sarıyer barajıdır. Daha sonra Kızılırmak üzerinde kurulan Hirfanlı barajı, Kesikköprü barajı,Sakarya nehri üzerindeki Gökçekaya ve Porsuk barajları, Gediz nehri üzerinde Demirköprü, Büyük Menderes üzerinde Kemer, Güneydoğu Anadolu bölgesinde
Fırat üzerinde Atatürk barajları ülkemizin enerji gereksinimini karşılayan
hidroelektrik santrallerin sadece birkaçıdır.
Ülkemizde jeotermal enerji santrallerimizde (Denizli-Kızıldere, İzmir-Balçova,
Aydın-Germencik, Çanakkale-Tuzla, Afyon-Ömer-Göcek, Nevşehir-Acıgöl,
Ankara-Kızılcahamam)oldukça önemlidir. Diğer taraftan uranyum ve toryum
rezervleri hayli zengin
olan ülkemizde ilerde nükleer santrallerin da kurulması gerekmektedir.
İşgücü: Ülke nüfusunun sürekli artması ve genç nüfusumuzun fazla oluşu, işgücü
bakımından ülkemizi zengin bir konuma getirmektedir.
Sermaye:Para
Ulaşım:Hammaddenin tesise taşınmasında, mamul malın pazara
gönderilmesinde,gerekli enejinin saplanması ve işçilerin fabrikaya
getirilmesinde önemli rol oynayan ulaşım sorunu ülkemizde 1950′lerden itibaren
karayollarının yapımı ile
büyük ölçüde aşılmıştır. Ülkemizde sanayinin batıda
yoğunlaşmasında,İskenderun’da Demir-Çelik fabrikasının, Samsun’da Bakır İşleme
tesislerinin,İzmit,İzmir ve Mersin’de petrol rafinerilerinin bulunması bu
illerde ulaşımın gelişmiş olması ile ilgilidir.Karadeniz ve Akdeniz boyunca
uzanan sıradağlar ve ülemizin doğusunda yükselti ve eğimin artması ulaşım
faaliyetlerini olumsuz etkilerken;üç tarafının denizlerle çevrili olması ve iç
ve batı kesimlerde yer şekillerinin uygunluğu ulaşımı olumlu etkilemektedir.
Pazar: Ülkemiz de nüfusun büyük bir çoğunluğu ülkemizin batısında yaşadığı için
sanayi tesislerine Pazar oluşturduğu için sanayi tesislerinin büyük kısmı pazara
yakın olan ülkemizin batısında yoğunlaşmıştır.Ülkemiz yurtdışına pazarlama
konusunda ise birtakım güçlüklerle karşılaşmaktadır. Bu güçlüklerin başında
Avrupa Topluluğu ülkeleri ile A.B.D. gibi sanayileşmiş ülkelerin sanayi malları
ile kalite ve standart yönünden rekabet edemeyişimiz gelir. Ayrıca bu ülkelerin
ticari mallarımıza koydukları kotalar sanayimizi olumsuz yönde etkiler.
ETKİNLİK SAYFA 113 LİSE 3 COĞRAFYA 11.SINIF KİTABI LİSE 3.SINIF
Aşağıdaki tabloda yer alan fabrikaları hangi gerekçelerle nerelere kurmak isterdiniz? Verilen örnekte olduğu gibi boşlukları doldurunuz.
FABRİKALAR | Kurmak İstediğiniz Yer | Hammadde | Enerji | İş Gücü | Ulaşım | Teknoloji | Pazar |
Şeker Fabrikası | Kayseri | x | x | x | x | ||
Konserve Fabrikası | Bursa | x | x | x | |||
Zeytinyağı Fabrikası | Balıkesir | x | |||||
Ayçiçeği Yağı Fabrikası | Tekirdağ | x | x | ||||
Çay Fabrikası | Rize | x | |||||
Sigara Fabrikası | Manisa | x | x | x | |||
Demir-Çelik Fabrikası | Sivas | x | |||||
Pamuklu Dokuma Fabrikası | İzmir | x | x | x | x | x | x |
Yünlü Dokuma Fabrikası | Van | x | x | ||||
Halı ve Kilim Fabrikası | Gaziantep | x | x | x | |||
İpekli Dokuma Fabrikası | Bursa | x | x | x | |||
Otomobil Fabrikası | İzmit | x | x | x | x | ||
Tersane | İstanbul | x | x | x | x | x |
Çimento Fabrikası Nevşehir
Cam Fabrikası Sinop
Seramik Fabrikası Bilecik
Kereste Fabrikası Kastamonu
TÜRKİYE’DE SANAYİNİN GELİŞİMİ LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
Sanayi: İşlenmemiş(ham) veya yarı işlenmiş ürünlerin fabrika ve imalathanelerde
işlenerek kullanılır hale dönmesidir. Hammaddenin kullanılır mal haline
dönüşmesinde sanayinin en basit şekli olan el tezgahından, atölye veya
imalathanelere ve büyük sanayi tesislerine
(fabrikalara) kadar çok farklı büyüklükte tesisler kullanılır. Sanayinin kurulup
gelişmesi için bir tesisin olması gerektiği gibi, hammaddeyi işleyecek işgücü
(işçi) ve enerjiye gereksinim vardır. Ayrıca bir tesisin kurulabilmesi için
sermayeye, mamul malın alınıp satıldığı pazara ve malın tüketim alanına ulaşması
için ulaşım sistemlerine
gereksinim duyulur.
Cumhuriyetin ilanı ile 17 Şubat 1923′te İzmir’de I.İktisat Kongresinin yapılması
ve özel sektörün teşvik edilmesi öngörülmüş, bu amaçla 1923′te Türkiye İş
Bankası, 1924 yılında Sanayi
ve Maadin Bankası (Bu bankanın yerini 1923 yılında Sümerbank almıştır)
kurulmuştur.1927 yılında ise ulusal sanayinin canlandırılması amacıyla gümrük,
vergi,ulaşım ve hammadde temininde birtakım kolaylıklar getirilmiştir. 1934-38
yıllarında Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı hazırlanmıştır. Ancak bu
yılların dünyada ekonomik kriz dönemine rastlaması, ülkemizde devletin bizzat
kurucu rol oynamasına neden olmuştur. Bu amaçla 1933 yılında Etibank kurulmuş ve
bu kurumun önderliğinde kimya sanayi (suni ipek-Gemlik, gülyağı-Isparta, kibrit
ve asit-İzmit), pamuklu dokuma (Bakırköy, Kayseri, Ereğli, Malatya, Iğdır,
Nazilli), kağıt ve selüloz (İzmit),kamgarn sanayi (Merinos-Bursa), kendir sanayi
(Kastamonu), demir sanayi(Karabük), kükürt (Keçiborlu), toprak sanayi
(seramik-Kütahya, şişe-cam Paşabahçe,çimento fabrikaları), şeker sanayi
(Kırklareli-Alpullu, Uşak, Tokat-Turhal)alanında yatırımlar yapılmıştır.
Özellikle bu yatırımlar ile dokuma sanayi alanında önemli gelişmeler olmuş,
Çukurova ve Ege bölgesinde özel sektöre ait tesislerde kurulabilmiştir.Ayrıca
1937 yılında ilk demir-çelik fabrikası da Karabük’te kurulmuştur.1950′lerden
itibaren özel girişimi destekleyen ve iç ve dış kredi sağlayan Türkiye Sanayi
Kalkınma Bankasının kurulmasını ülkede özel sanayinin
gelişmesinde olumlu bir rol oynamıştır. Ayrıca Kamu İktisadi Teşebbüsü adı
verilen kurumlar örgütlenmiştir (Makine Kimya Endüstrisi Kurumu-MKEK 1950,
Gübre,Et ve Balık kurumu 1952, Türkiye Çimento-Azot 1953, Türk Petrol Anonim
Ortaklığı,
Devlet Malzeme Ofisi 1954, SEKA 1955, Demirçelik 1955, TKİ 1957).1980′den sonra
24 Ocak kararlarının olumlu sonuçlar vermesi, gümrük duvarının yıkılarak yabancı
ürünlerin iç piyasaya girerek yerli ürünlerle rekabet etmeye başlaması,devletin
çeşitli fonlardan özel sanayiye kredi ve finansman sağlaması, KİT’lerin
özelleştirme politikaları ile özel sektöre devredilmeye başlanması,
yap-işletdevret modeli ile yeni tesis ve işletmelerin kurulması, şehirler
çevresinde küçük sanayi sitelerinin açılması özel sektörü teşvik eden başlıca
faktörlerdir. Tüm bu tedbirler sayesinde sanayinin Milli Gelire katkısı %35′e çıkmıştır.
ETKİNLİK SAYFA 108 LİSE 3 COĞRAFYA 11.SINIF KİTABI LİSE 3.SINIF
Yukarıdaki tablolardan yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1.2005 yılının üretim ve tüketim rakamları karşılaştırıldığında en fazla açık hangi enerji türündedir?
2005 yılı üretim ve tüketime göre en fazla açık: DOĞALGAZ dadır.(Yaklaşık 27 kat)
2.Genel toplamlara baktığımızda enerji açığımızın en fazla olduğu yıl hangisidir?
Toplam üretim ve tüketim değerlerine göre açık en fazla 2005 yılıdır.(66 milyon ton açık var)
3.Genel toplamlara baktığımızda yıllara göre enerji ihtiyacımızdaki değişim ne doğrultudadır? Niçin?
Enerji ihtiyacımızdaki değişim: sürekli artmaktadır. Enerji kullanım alanlarının çoğalması özellikle kentleşme ve sanayileşme, nüfusun sürekli ve hızlı artması enerji ihtiyacını da artırmaktadır.
4.İhraç ettiğimiz enerji türü var mıdır?
İhraç ettiğimiz enerji türleri: Asfaltit, Linyit
5.1998 öncesinde rüzgâr enerjisi neden istatistiklerde yer almamaktadır?
1998 den önceki yıllarda Rüzgar enerjisinin istatistiklerde yer almamasının sebebi üretiminin olmamasıdır.
6.İthal ettiğimiz enerji kaynakları hangileridir?
İthal ettiğimiz enerji türleri: Taş kömürü, Linyit, Petrol, Doğalgaz
COĞRAFYA 11 DERS KİTABI
Kayıtlar
