UYKUNUN EVRELERİ NELERDİR VE DERİN UYKU NEDİR?
Uykunun evrelemesinde Rechtschaffen ve Kales‟in 1968‟de geliştirdikleri ve halen günümüzde de geçerli olan kriterler kullanılır. Buna göre normal uyku 2 ana bölüm ve 5 evreden oluşmaktadır:
1) Non-REM uykusu 4 evreden oluşur:
Evre I: Tüm gece uykusunun %2-5‟ini oluşturur.
Evre II: Total uyku süresinin %45-55‟ini oluşturur.
Evre III ve IV: Total uyku süresinin %20-25‟ini oluşturur.
Evre I ve II yüzeyel uyku, evre III ve IV ise derin uyku evreleridir.
2) REM uykusu total gece uykusunun %20-25‟ini oluşturur.
Non-REM uykusu fiziksel dinlenmeyi sağlar. Çocuklarda büyüme hormonu salınımı, erişkinlerde ise hücre yenilenmesi ve onarımı bu dönemde olur. Vücut sıcaklığında düşme, kalp hızı ve solunum sayısında azalma görülür.
Non-REM evre I, uyanıklıktan uyku haline geçiş evresidir. EEG‟de alfa dalgaları kaybolur. Teta aktivitesi ve verteks keskinleri geç dönemde ortaya çıkar. Kas tonusu azalmaya başlar ve yavaş göz hareketleri (SEM) izlenir. Non-REM evre II‟de kortikal aktivite daha da yavaşlamıştır. Teta dalgaları ile birlikte evreye özgü olan uyku iğcikleri ve K kompleksleri görülür. SEM izlenir ve kas tonusu iyice azalmıştır. Gece uykusunun büyük bölümü bu evrede geçirilir. Non-REM evre III‟te delta dalgaları oluşmaya başlar. Bu dönemde delta dalgaları evrenin %20-50 kadarını oluşturmaktadır. Non-REM evre IV‟te delta dalgaları, EEG‟de belirgin olup evrenin %50‟den fazlasını oluşturur. Göz hareketleri kaybolur. Ancak zaman zaman SEM izlenebilir. Kas tonusu oldukça azalmıştır.
REM uykusunda, nöronlarda membran stabilizasyonu olur. Bu dönemde kişiyi uyandırmak kolaydır. Rüyalar bu dönemde görülür. Otonom sinir sisteminin aktive olması nedeniyle bu dönemde kalp hızı, solunum sayısı, kan basıncı artar ve düzensizleşir. REM uykusunda testere dişi şeklinde dalgalar ortaya çıkar. Hızlı göz hareketleri (REM) izlenir. Kas tonusu tamamen kaybolmuştur.
Uykunun başlangıcından ilk REM döneminin sonuna kadar geçen döneme uyku siklusu denir. Yaklaşık 90–120 dakikalık bu sikluslar gece boyunca 4-6 kez tekrar etmektedir. Gecenin ilk yarısında sayı ve süre olarak Non-REM baskın iken ikinci yarıda REM uykusu ağırlık kazanır.
Sonuç olarak, Non-REM evre III-IV büyüme ve hücre onarımında, REM ise hafıza ve öğrenme sürecinde rol oynamaktadır. Non-REM evre I ve II‟nin işlevi ise henüz tam olarak bilinmemektedir.
Kayıtlar
