Bir tek Rus romanı dahi okuduysanız, bilirsiniz, Rus isimleri karmaşıktır. Aynı kişiden onlarca farklı isimle bahsederler. İnsanın adı gibi basit bir konuyu nasıl bu hale getiriyorlar, bilmiyorum, ama bir şekilde başarıyorlar.
Rus isimleri üç kelimeden oluşur. Birincisi ad, üçüncüsü de soyad. Farklı olan ikincisi. O kelime baba adından türetilir. Bu isme Rusçada otçistva (отец kelimesinden отчество) deniyor. Bu kelime, x'in oğlu veya kızı demek. Rusya Başbakanı’nın adı ‘Vladimir Vladimiroviç Putin’ (Владимир Владимирович Путин). Babasının adı da Vladimir imiş. ‘Savaş ve Barış’ın ünlü yazarının adı ‘Lev Nikolayeviç Tolstoy’ (Лев Николаевич Толстой). Onun babasının adı da Nikolay imiş. Birine kibar hitap ederken ad ve baba adını birlikte kullanıyorlar. Tolstoy için kibar hitap tarzı Lev Nikolayeviç. Bu, bizdeki Aslıhan Hanım karşılığı oluyor.
Rusların kullanmayı çok sevdikleri bir de küçük isimleri oluyor. Küçük isim, her zaman isimden kısa olmayabiliyor. Şöyle örnekler var: Aleksandr (Александр) – Saşa (Саша – Benim ilk kez birine hitap ederken kullandığım kısa isim.), Aleksey (Алексей) – Alyoşa (Алёша – Karamazof Kardeşler’den hatırlayın.), Anna (Анна) – Anya (Аня), Natalya (Наталья) – Nataşa (Наташа; Maalesef bizde en çok bilineni. Ama ben bu ismi ‘Savaş ve Barış’tan hatırlamayı seviyorum.) Resmi olmadıkları, neredeyse her durumda, bu kısa ismi kullanmayı tercih ediyorlar. Bazen kısa isimleri de farklı farklı söyledikleri oluyor.
Yukarıdakilere ek olarak, gene yakın kişiler arasında, baba isminden gelen ikinci adı kısaltarak söyledikleri de oluyor. Mesela, ‘İvanoviç’, ‘İvaniç’ olabiliyor.
Bu kadar isim arasında Rus romanlarında kimin kim olduğunu anlamakta neden zorlandığınızı anladınız, değil mi?
Dikkat çekecek bir başka konu da, Rus kadın isimleri, ikinci isimleri ve soyadları ‘a’ veya ‘ya’ ile biter. Rusçada, Fransızca veya Almancada olduğu gibi, canlı-cansız, bütün isimlerde cinsiyet vardır. Bu değişiklik de ondan.
Günlük hayatta, genellikle, yabancılardan isim konusuna bu kadar hakim olmalarını beklemiyorlar. Örneğin, benim gördüğüm İngilizce kartvizitlerde ikinci isimlerini kullanmıyorlardı. Gene de emin olmak istediğiniz her zaman sorun, derim.
Umarım bu yazı hayatınızı biraz kolaylaştırmıştır.
Kayıtlar
