ALASKA

ALASKA

ABD’nin yüzölçümü en büyük, nüfusu en az olan eyaletidir. Gerçekten de Türkiye’nin neredeyse iki katı büyüklüğündeki bu eyalette ancak Kütahya ilimizdeki kadar insan yaşar. Alaska sözcüğü, bu eyaletin yerli halklarından olan Aleutlar’ın dilinde “ büyük ülke anlamına gelir. Bu adı hak edecek kadar geniş bir alana yayılmış olan Alaska yüzey biçimleri açısından da büyük farklılıklar gösterir. Kuzey Amerikanın en yüksek dağlarını ve çok geniş düzlüklerini içeren, kutup bölgesi çöllerinin yanı sıra geniş buzul alanlarıyla kaplı olan bu topraklarda 3 milyondan çok göl ve 12 ırmak sistemi bulunur. Doğa güzellikleri ve yabani hayvan türleri açısından benzersizdir. ABD nin en batı ve en kutup bölgesinde yer alır.

Doğal Yapı

Alaska, Kanada’nın batısından Bering ve Kuzey Buz denizlerine doğru uzanan büyük bir yarımadayı kaplar. Yarımadanın güney batısındaki Aleut adaları ile güneydoğuda İngiliz Kolombiya sına kadar uzanan 800 km lik kıyı şeridi de bu eyaletin sınırları içindedir.

Alaskanın doğal yapısı kuzeyden güneye doğru dört bölgeye ayrılır:

Kutup Bölgesi(Artlik) Düzlükleri, Brooks Dağları, iç yaylalar ve Alaska Dağları.

Brooks Dağları:Kuzey Amerikanın en önemli sıradağlarından biri olan Kayalık Dağlar ın Alaskadaki uzantısıdır. Doğudan Batıya yaklaşık 950 km boyunca uzanan bu dağlar üzerindeki bazı dorukların 2.400 metre yi aştığı görülmektedir.

Kutup Bölgesi Düzlükleri:Eyaletin en soğuk bölgesidir.Buralar eyaletin en geniş bölgeleridir. Tam ortasında Yukon Irmağı havzasının yer aldığı bu bölgede milyonlarca hektarlık orman alanı vardır. Kara ikliminin egemen olduğu bu iç yaylalarda yazlar çok sıcak geçerken kışlar ise sıcaklığın –59 C dereceye kadar düştüğü mutlaka görülür. Nüfus açısından Alaska nın ikinci büyük kenti olan Fairbanks bu bölgededir.

Alaska Dağları:Büyük Okyanus kıyılarına paralel olarak uzanan Kıyı dağları ile Kayalık Dağların kuzeybatı uzantısıdır. Bu ikinci dağlık bölge eyaletin güney kıyıları boyunca uzanır ve batıda Aleut Dağlarını, Doğuda başkent Juneu nun bulunduğu kıyı şeridini kapsar. Deprem olasılığını çok yüksek olduğu bu bölgede iki düzineden fazla volkanik yanardağ vardır. İklimi serin ve yağışlıdır. Oysa aynı bölgenin Asya kıtasından gelen rüzgarlara ve Japon akıntısına açık olan Alaska Körfezi kıyılarında ılıman iklim yaşanır. Eyaletin en kalabalık kenti olan Anchorage da bu yörede kurulmuştur.

Nüfus

Alaskada nüfusun dağılımı çok eşitsizdir. Eyalet nüfusunun hemen hemen yarısı Anchorage ve Fairbanks gibi iki büyük kentin çevresinde toplanmıştır. Bu bölgenin yerli halkı olan Eskimolar, Alaska Yerlileri ve Aleutlar bugünkü nüfusun ancak yüzde 16 sını oluşturur. Eskimolar Bering ve Kuzey Buz Denizi kıyıları ile Yukon Irmağı deltasında, Alaska Yerlileri Aleut adaları İngiliz Kolombiyası arasındaki bölgede, Alaskaya adını veren, Aleutlar ise Aleut Adalarında, Alaska Yarımadasında ve Kodiak Adasında yaşarlar.Aleutlar ile Eskimolar yakın akrabadır, ama dilleri farklıdır.

Doğal Zenginlikler ve Ekonomi

Büyük bölümüne insan eli değmemiş olan Alaska, Dünyada yabani yaşamın bozulmadan kaldığı ender yerlerden biridir. Kara ve deniz hayvanlarının büyük bir çeşitlilik göstermesine buna bağlıdır. bu geeniş kuzey ülkesinde kutup ayısı, boz ayı, kodiyak ayısı, ren geyiği ve vizon gibi büyük yabani hayvanlarınınyanı sıra fok, susamuru, mink, kunduz, sansar, vaşak ve misk gibi değerlik ürk hayvanları da yaşar. Alaskada geniş altın nikel kallay kurşun gibi molibden yatakları bulunmaktadır. Ulaşım ve elverişsiz hava koşulları nedeniyle petrol dışındaki yer altı zenginlikleri tam anlamıyla değerlendirilememektedir. 1957 de ilk petrol yatağının bulunmasından sonra aralıksız çıkarılan gemilerle ABD nin öbür eyaletlerine taşınan petrol alaskanın önemli bir gelir kaynağıdır. Petrolden elşde edilen kazanç nedeniyle gelir vergisi kaldırılmış ve herkese yıllık kar ödenmeye başlanmıştır.

Petrolün yanısıra doğalgaz, mink ve tilki gibi kürk hayvanları üretimi başta som balığı olmak üzere ringa, yengeç, karides ve istiritye gibi su ürünleri ticareti ile ormancılık alaskanın ekonomisinde önemli bir yer almıştır. Eyalet topraklarının yarısına yakını kaplayan ormanlardan her yıl milyonlarca m3 kereste ve önemli miktarda kağıt hamuru elde edilir. Bununla birlikte tıpkı madenler gibi ormanlarda ulaşım güçlükleri nedeniyle yeterince değerlendirilememektedir. Alaskanın kötü ve elverişsiz iklim koşulları nedeniyle tarım fazla bir biçimde yapılamamaktadır. Tarımın %90 nını komşu eyaletlerden karşılamaktadır.

Alaska’ya İlişkin İstatistikti

Yüzölçümü:1.530.693 km2

Nüfus:521.000

Dağlar:Alaska Dağları, Aleut Dağları, Brooks Dağları Kıyı Dağları, St. Elias ve Wrangell Dağları en yüksek Doruğu McKinley 6.194 metre

Başlıca Kentler:Anchorage, Feirbanks , Junuau (başkent)